Bị bỏng kiêng ăn gì, nên ăn gì để tránh mưng mủ và nhanh lành?

Bỏng là một tai nạn khá phổ biến trong cuộc sống hằng ngày. Mức độ bỏng cũng rất đa dạng, từ bỏng nhẹ chỉ gây rát nhẹ ngoài da cho đến bỏng nặng, đòi hỏi thời gian điều trị lâu dài tại cơ sở y tế. Điều quan trọng cần lưu ý là chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ quá trình lành vết thương. Bên cạnh các biện pháp sơ cứu kịp thời và chăm sóc đúng cách, ăn uống đúng – kiêng đúng sẽ thúc đẩy quá trình liền da, giảm nguy cơ viêm nhiễm và hạn chế tối đa sẹo xấu.

Vậy cụ thể, bị bỏng kiêng ăn gì để tránh mưng mủ, kéo dài thời gian hồi phục? Và bị bỏng nên ăn gì để giúp vết thương mau lành? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua các phần dưới đây.

I – Tại sao dinh dưỡng quyết định quá trình lành vết bỏng?

Trong quá trình phục hồi vết thương nói chung, đặc biệt là với những vết bỏng, dinh dưỡng được ví như “nguyên liệu” nuôi dưỡng cơ thể và tái tạo mô.

Nếu thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu, vết thương sẽ lâu lành hơn và dễ gặp biến chứng.

– Quá trình tái tạo mô da: Khi da bị bỏng, các tế bào bề mặt da (biểu bì) và thậm chí cả lớp sâu hơn (hạ bì) bị tổn thương. Lúc này, protein, vitamin và khoáng chất sẽ giúp xây dựng tế bào mới, kích thích quá trình hình thành da non.

– Tăng sức đề kháng, chống viêm: Một số thực phẩm giàu vitamin C, kẽm hoặc chất chống oxy hóa có tác dụng kháng viêm tự nhiên. Chúng hỗ trợ cơ thể ngăn ngừa nhiễm trùng, một rủi ro lớn với bệnh nhân bị bỏng.

– Hạn chế sẹo và biến chứng: Bỏng thường để lại sẹo, nhất là nếu chăm sóc không đúng cách. Việc chú trọng dinh dưỡng, đặc biệt là nhóm thực phẩm thúc đẩy tổng hợp collagen, sẽ giúp vết thương lên da non nhanh và hạn chế sẹo.

Chính vì thế, hiểu rõ bị bỏng nên ăn gì và bị bỏng kiêng ăn gì là bước quan trọng để hỗ trợ quá trình phục hồi toàn diện cho cơ thể.

II – Bị bỏng nên ăn gì để nhanh lành vết thương?

Dưới đây là những nhóm thực phẩm có lợi, giúp thúc đẩy quá trình hồi phục, đồng thời giảm thiểu rủi ro biến chứng hay sẹo xấu.

1. Thực phẩm giàu protein (đạm)

Protein được coi là “nguyên liệu xây dựng” của cơ thể, đặc biệt cần thiết cho quá trình hình thành và tái tạo tế bào da. Khi bị bỏng, cơ thể cần một lượng đạm lớn để hồi phục tổn thương, giúp vùng da non nhanh lên.

Gợi ý thực phẩm:

– Thịt nạc (thịt gà, thịt lợn nạc, thịt bò nạc),

– Cá (cá hồi, cá thu, cá chép…),

– Trứng,

– Sữa và các chế phẩm từ sữa (sữa chua, phô mai),

– Đậu hũ, đậu nành và các loại đậu khác.

2. Thực phẩm giàu vitamin C

Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch, thúc đẩy tổng hợp collagen – chất tạo khung cho các mô da, giúp vết thương lên da non nhanh hơn. Đồng thời, vitamin C còn có đặc tính chống oxy hóa, giúp hạn chế tình trạng viêm.

Gợi ý thực phẩm:

– Hoa quả họ cam quýt: cam, chanh, bưởi, quýt,

– Ổi, dâu tây, dứa, kiwi,

– Ớt chuông, cà chua, các loại rau lá xanh.

3. Thực phẩm chứa kẽm và sắt

Kẽm: Thúc đẩy quá trình làm lành vết thương, hỗ trợ hệ miễn dịch, kháng viêm.

Sắt: Cần thiết cho việc tạo máu, mang oxy đến nuôi dưỡng mô da bị tổn thương, đặc biệt quan trọng nếu diện tích bỏng rộng.

Gợi ý thực phẩm:

– Hải sản: hàu, tôm, cua,

– Gan động vật, trứng,

– Các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt (yến mạch, lúa mạch…),

– Rau xanh đậm như rau chân vịt, rau muống (tuy nhiên, cần chú ý kiêng rau muống với vết bỏng đã lên da non vì có thể gây sẹo lồi,….).

4. Vitamin A và E

– Vitamin A: Tăng cường sức khỏe da, cải thiện thị lực (đặc biệt hữu ích nếu vùng bỏng ở vùng mắt).

– Vitamin E: Chống oxy hóa, giúp da duy trì độ ẩm và hạn chế sẹo do tổn thương tế bào.

Gợi ý thực phẩm:

– Cà rốt, bí đỏ, khoai lang (giàu beta-carotene – tiền chất vitamin A),

– Rau xanh đậm, xoài, đu đủ,

– Hạt hướng dương, dầu oliu, dầu hạt cải… (giàu vitamin E).

5. Uống đủ nước, có thể bổ sung điện giải

Lợi ích:

– Duy trì độ ẩm cho da, giúp da không bị khô và dễ bong tróc,

– Thúc đẩy tuần hoàn máu, vận chuyển dưỡng chất đến vết bỏng,

– Đẩy nhanh quá trình đào thải độc tố, giảm nguy cơ viêm nhiễm.

Gợi ý:

– Uống tối thiểu 1,5–2 lít nước/ngày,

– Nước trái cây tươi (không thêm đường),

– Bổ sung nước điện giải theo chỉ định của bác sĩ nếu cơ thể mất nhiều dịch

III – Bị bỏng kiêng ăn gì để vết thương không mưng mủ, ngứa, sẹo xấu?

Bên cạnh việc tăng cường các thực phẩm lành mạnh, cũng có những nhóm thực phẩm cần kiêng hoặc hạn chế, bởi chúng có thể gây ngứa, kích ứng, sậm màu da hoặc làm chậm quá trình hồi phục.

1. Thịt gà và thịt bò

– Thịt gà: Một số người có cơ địa nhạy cảm, khi ăn thịt gà dễ bị ngứa, nổi mẩn, đặc biệt tại vùng da bị tổn thương. Nếu đang ở giai đoạn mới bị bỏng hoặc vết thương đang lên da non, thịt gà có thể làm tăng cảm giác ngứa rát.

– Thịt bò: Dù giàu chất sắt và protein, thịt bò lại có khả năng khiến vết bỏng bị sậm màu, dễ để lại sẹo thâm. Nếu muốn bổ sung sắt, nên chọn các nguồn khác như gan, hải sản hoặc thịt bò nạc với liều lượng hạn chế, chỉ nên dùng sau khi vết thương đã ổn định.

2. Hải sản (tôm, cua, mực…)

Hải sản giàu kẽm, đạm và khoáng chất, rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu của vết bỏng, nếu cơ địa mẫn cảm hoặc vết thương hở, hải sản có thể gây ngứa, kích ứng da. Đặc biệt, các loại hải sản có mùi tanh mạnh như mực, tôm, cua… có nguy cơ làm vết thương khó chịu hơn. Khi đã qua giai đoạn lên da non và vết thương khô, có thể ăn lại với lượng vừa phải.

3. Thực phẩm nếp (xôi, chè, bánh chưng…)

Các món làm từ nếp như xôi, bánh chưng, bánh dày… có tính nóng, dễ làm cho vùng da bị bỏng sưng tấy, mưng mủ, tăng thời gian hồi phục. Vì vậy, lời khuyên chung là hạn chế ăn đồ nếp trong quá trình chăm sóc vết bỏng, đặc biệt ở giai đoạn vết thương còn ướt hoặc chảy dịch.

4. Rau muống

Rau muống là loại rau xanh giàu vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, với những vết thương đang trong giai đoạn lên da non, rau muống có thể kích thích tăng sinh mô sợi quá mức, dẫn đến sẹo lồi. Nhiều người thường né rau muống trong thời gian đầu bị bỏng để tránh sẹo xấu.

5. Đồ cay nóng, dầu mỡ, chất kích thích (rượu, bia, cà phê…)

– Đồ cay nóng: Ớt, tiêu, sa tế… dễ làm vết bỏng có cảm giác rát hơn, tiềm ẩn nguy cơ viêm nhiễm.

– Thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ: Khó tiêu hóa, tăng áp lực lên cơ thể, khiến quá trình hồi phục chậm hơn.

– Rượu, bia, cà phê: Gây mất nước, rối loạn điện giải, ảnh hưởng đến tuần hoàn máu và quá trình tái tạo mô da.

Việc chủ động kiêng các nhóm thực phẩm trên trong giai đoạn vết bỏng còn nhạy cảm là rất cần thiết để đảm bảo vết thương mau khô, nhanh lên da non, giảm ngứa và hạn chế sẹo.

IV – Một số lưu ý chăm sóc vết bỏng ngoài chế độ ăn

Ngoài việc tìm hiểu bị bỏng nên ăn gì và bị bỏng kiêng ăn gì, bạn cũng cần nắm chắc các nguyên tắc cơ bản trong chăm sóc vết bỏng hằng ngày:

1. Vệ sinh đúng cách

– Để vết bỏng dưới vòi nước mát (hoặc nước sạch) ngay sau khi bị bỏng để làm dịu nhiệt, ngăn tổn thương lan rộng.

– Sau đó, nhẹ nhàng lau khô bằng gạc y tế hoặc vải sạch.

– Tránh cạy, bóc da non, nhất là khi vết thương vừa đóng vảy. Việc lột da non có thể gây sẹo xấu.

2. Không tự ý bôi các mẹo thiếu kiểm chứng

Nhiều người truyền tai nhau về việc bôi kem đánh răng, lòng trắng trứng hoặc nước mắm lên vết bỏng để giảm đau. Thực tế, những phương pháp này không được y học ủng hộ, có thể gây nhiễm trùng hoặc biến chứng nặng hơn.

3. Chế độ nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc

– Khi cơ thể nghỉ ngơi đầy đủ, quá trình tái tạo và phục hồi mô diễn ra hiệu quả hơn.

– Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm cũng hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng.

4. Theo dõi dấu hiệu nhiễm trùng

– Nếu vùng da bỏng có hiện tượng sưng đỏ, đau nhức dữ dội, chảy mủ, hoặc bốc mùi hôi, hãy đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

– Không nên tự mua thuốc kháng sinh bôi hoặc uống mà chưa có chỉ định của bác sĩ.

5. Khám và điều trị chuyên khoa nếu cần

Bỏng diện rộng hoặc bỏng nặng (độ 2, độ 3…) cần được bác sĩ đánh giá và theo dõi sát sao. Việc tự điều trị tại nhà chỉ phù hợp khi bỏng ở mức độ nhẹ, diện tích nhỏ.

Hy vọng sau bài viết này, bạn đã biết rõ bị bỏng nên ăn gì và kiêng gì để bảo vệ làn da đang tổn thương. Đừng quên chia sẻ thông tin này cho người thân, bạn bè – vì chỉ cần thay đổi vài món ăn mỗi ngày cũng giúp vết bỏng nhanh lành hơn bạn nghĩ!

Tham khảo thêm:

• Vết bỏng có để lại sẹo không
• Bỏng phồng nước bao lâu thì khỏi

Tài liệu tham khảo:

1. Nutrition For Burn Patients

https://healthcare.utah.edu/burn-center/conditions-treatment/nutrition

2. Healthy Eating After Burn Injury – For Adults

https://msktc.org/burn/factsheets/healthy-eating-after-burn-injury-adults

3. Eating Well After Your Burn Injury

https://www.qvh.nhs.uk/wp-content/uploads/2021/03/Eating-Well-after-your-burn-injury-0517.pdf

4. Nutrition Tips for Post-Burn Injury Patients

https://phoenix-society.org/resources/nutrition-tips-for-post-burn-injury-patient