Bỏng cấp độ 1: Cách nhận biết và sơ cứu chuẩn trong 10 phút

Bỏng độ 1 là loại bỏng không ít người chủ quan vì nghĩ rằng chỉ là “đỏ da nhẹ” và sẽ tự khỏi. Thực tế, việc làm mát muộn, bôi sai cách hoặc chăm sóc thiếu khoa học có thể khiến da tổn thương sâu hơn, thậm chí thâm kéo dài. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cách nhận diện và xử lý bỏng cấp độ 1 đúng chuẩn y khoa ngay tại nhà.

I – Bị bỏng cấp độ 1 là gì? Hình ảnh 

Bỏng độ 1 là mức độ bỏng nhẹ nhất, chỉ làm tổn thương lớp da ngoài cùng gọi là biểu bì. Loại bỏng này không gây tổn thương sâu và thường tự lành sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách.

Bé bị đỏ ở bàn tay – Vết bỏng độ 1 điển hình

II – Nguyên nhân bị bỏng độ 1 

Tình trạng bỏng độ 1 thường xảy ra khi da tiếp xúc với các yếu tố chỉ ảnh hưởng đến biểu bì, chẳng hạn như:

1. Nhiệt độ cao

– Tiếp xúc với nước/khí nóng: nước tắm quá nóng, hơi nước (như khi mở nắp nồi hấp), nước đun sôi chạm vào da.

– Tiếp xúc với bề mặt nóng: chạm tay vào kim loại, kính, bô xe đang nóng hoặc bề mặt như đầu tẩu sưởi.

2. Cháy nắng 

Tia UVA/UVB từ ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp lên da trong thời gian dài mà không có bảo vệ (kem chống nắng, quần áo che chắn) dẫn đến viêm đỏ biểu bì.

Tia cực tím (UV) trong ánh nắng mặt trời có thể gây bỏng độ 1 nếu tiếp xúc quá lâu mà không được bảo vệ đúng cách

3. Ma sát 

Cọ xát mạnh giữa da và bề mặt ráp (trượt ngã trên đường nhựa, vải thô, thảm…) sinh nhiệt đủ làm đỏ và đau da.

4. Hóa chất nhẹ 

Tiếp xúc với dung dịch tẩy rửa loãng (xà phòng mạnh, clo bể bơi, axit loãng) mà không được rửa sạch kịp thời.

5. Điện áp thấp 

Dòng điện nhỏ rò rỉ từ thiết bị gia dụng, ổ cắm hỏng chỉ gây vết bỏng nông tại điểm tiếp xúc.

III – Biểu hiện bỏng cấp độ 1 

Bỏng độ 1 là loại bỏng nhẹ nhất, chỉ ảnh hưởng đến lớp ngoài cùng của da – gọi là biểu bì. Vì vậy, các biểu hiện khá rõ ràng nhưng không nghiêm trọng nếu được xử lý kịp thời:

1. Da đỏ ửng

Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Vùng da bị bỏng chuyển sang màu hồng hoặc đỏ tươi, có thể loang rộng nếu bỏng nhẹ nhưng diện tích lớn.

2. Cảm giác nóng rát hoặc châm chích nhẹ

Người bị bỏng cảm thấy đau rát ở vùng da tổn thương. Mức độ đau thường nhẹ đến trung bình, rõ hơn khi chạm vào hoặc cọ xát.

3. Không có bóng nước (phồng rộp)

Đây là yếu tố giúp phân biệt với bỏng độ 2. Da vẫn khô, không nổi bọng nước, không chảy dịch.

Vùng da bị bỏng chuyển sang màu hồng hoặc đỏ tươi, nhìn thấy ngay sau khi tiếp xúc với tác nhân gây bỏng.

4. Có thể hơi sưng

Một số trường hợp có hiện tượng sưng nhẹ quanh vùng da đỏ do phản ứng viêm.

5. Phản ứng blanch test dương tính

Khi ấn nhẹ lên vùng da đỏ, vùng da nhạt màu đi rồi hồng trở lại – cho thấy mạch máu dưới da còn hoạt động tốt.

6. Da có thể bong nhẹ sau vài ngày

Giống như da bị cháy nắng, vùng bị bỏng có thể bong vảy nhỏ sau khi lành, không để lại sẹo nếu không bị cào gãi hay nhiễm trùng.

IV – Bị bỏng cấp độ 1 bao lâu thì khỏi?

Bỏng cấp độ 1 thường khỏi hoàn toàn trong vòng từ 3 đến 7 ngày, tùy theo vị trí bỏng, diện tích da bị tổn thương và cách chăm sóc sau đó. Thời gian hồi phục cụ thể:

– Ngày 1 – 2: Da đỏ, rát, có thể hơi sưng, cảm giác nóng hoặc châm chích nhẹ

– Ngày 3 – 4: Cảm giác đau giảm dần, vùng da bắt đầu dịu đi, có thể bong nhẹ giống cháy nắng

– Ngày 5 – 7: Da hồi phục hoàn toàn, lớp biểu bì mới hình thành, thường không để lại dấu vết

V – Bỏng cấp độ 1 có để lại sẹo không? 

Bỏng cấp độ 1 thường KHÔNG để lại sẹo, nếu được xử lý đúng cách và không có biến chứng.

Bỏng độ 1 chỉ ảnh hưởng đến lớp biểu bì – là lớp ngoài cùng của da, không tổn thương sâu xuống lớp bì hoặc mô dưới da. Khi lành, vùng da có thể bong nhẹ như cháy nắng, sau đó trở lại bình thường mà không để lại vết thâm hay sẹo vĩnh viễn.

Trường hợp có thể để lại dấu vết:

– Vết bỏng bị gãi, cào, chà xát mạnh, làm trầy xước thêm.

– Không bôi kem dưỡng hoặc da bị khô nứt nặng, khiến vùng da mới lâu phục hồi.

– Không chống nắng sau khi da bong → dễ gây thâm sạm vùng da mới hồi phục.

– Người có cơ địa dễ tăng sắc tố hoặc chăm sóc da sau bỏng không đúng cách.

VI – Bị bỏng cấp độ 1 nên làm gì? 5 Bước xử lý 

Khi bị bỏng độ 1, xử lý nhanh và đúng ngay trong 10–20 phút đầu là yếu tố quan trọng giúp da không bị tổn thương sâu, giảm đau và tránh để lại thâm hoặc sẹo. 5 bước sơ cứu chuẩn khi bị bỏng độ 1:

Bước 1: Làm mát ngay vùng da bị bỏng

– Xả nước sạch mát (15–25°C) lên vùng da bị bỏng trong ít nhất 10–20 phút.

– Không dùng nước đá hoặc nước quá lạnh (gây co mạch, tổn thương sâu hơn).

– Nếu không có nước chảy, dùng khăn mát đắp tạm.

Bước 2: Loại bỏ tác nhân gây bỏng

– Cởi bỏ quần áo, trang sức ở vùng da bị bỏng nếu không bị dính chặt.

– Không cố gỡ nếu da đã dính vào vải – chỉ nên cắt quanh.

Bước 3: Vệ sinh nhẹ nhàng vùng bỏng

– Lau khô bằng gạc sạch hoặc khăn mềm.

– Tuyệt đối không chà xát, không bôi kem đánh răng, lòng trắng trứng, nước mắm…

Bước 4: Bôi kem làm dịu và dưỡng da

Dùng các sản phẩm chứa nha đam, panthenol hoặc rau má để cấp ẩm, làm dịu da

(Xem thêm: Sản phẩm kem bôi da  Yoosun Rau má)

Bước 5: Bảo vệ vùng da bị bỏng

– Nếu cần, băng nhẹ bằng gạc sạch khô để tránh ma sát.

– Tránh ánh nắng, nước bẩn, hóa chất lên vùng da bỏng trong vài ngày.

VII – Cách phòng tránh bỏng độ 1

Bỏng độ 1 tuy nhẹ nhưng nếu lặp lại nhiều lần hoặc xảy ra ở vùng nhạy cảm như mặt, tay, cổ… vẫn có thể gây đau đớn và để lại dấu vết. Dưới đây là các cách phòng tránh đơn giản nhưng rất hiệu quả trong cuộc sống hàng ngày:

1. Khi nấu nướng, sử dụng thiết bị nhiệt

– Kiểm tra nhiệt độ nước tắm hoặc nước pha sữa trước khi dùng cho trẻ.

– Đặt nồi/chảo/bình nước nóng xa mép bàn, ngoài tầm với của trẻ nhỏ.

– Dùng găng tay cách nhiệt khi mở nắp nồi hấp, cầm vật nóng.

– Không đổ nước sôi gần người, đặc biệt khi đang ngồi thấp hoặc có trẻ em gần đó.

2. Khi ra ngoài nắng hoặc đi biển

– Thoa kem chống nắng SPF 30+ ít nhất 15–20 phút trước khi ra ngoài.

– Đội mũ rộng vành, mặc quần áo dài tay, chất vải mát khi tiếp xúc nắng lâu.

– Tránh ra nắng vào giờ cao điểm (10h–16h) – thời điểm tia UV mạnh nhất.

3. Khi dùng hóa chất, chất tẩy rửa

– Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên bao bì.

– Mang găng tay cao su, khẩu trang, kính bảo hộ khi tiếp xúc với hóa chất (nước tẩy, dung dịch lau bếp, clo hồ bơi…).

– Pha loãng dung dịch tẩy đúng tỷ lệ, không để dính vào da, mắt.

– Sau khi tiếp xúc xong, rửa tay sạch ngay bằng nước và xà phòng.

4. Khi sử dụng thiết bị điện, tránh điện rò rỉ

– Kiểm tra thường xuyên dây điện, phích cắm, máy nước nóng.

– Không dùng đồ điện bị hở dây, nứt vỡ hoặc có dấu hiệu rò điện.

– Sử dụng ổ điện có nắp an toàn, đặc biệt trong nhà có trẻ nhỏ.

Điện không chỉ gây giật mà còn để lại vết bỏng nhỏ tại điểm tiếp xúc

5. Khi hoạt động ngoài trời, thể thao

– Dùng đệm, thảm lót khi tập thể dục, đặc biệt với yoga, tập tạ.

– Tránh trượt ngã, va chạm trên đường nhựa, sân xi măng – dễ gây bỏng do ma sát.

– Mặc quần áo bảo hộ khi tham gia thể thao tốc độ (xe đạp, trượt patin…).

Một vết bỏng nhỏ không đáng lo, nhưng sự chủ quan mới là điều nguy hiểm. Trang bị kiến thức về bỏng cấp độ 1 không chỉ giúp bạn xử lý cho bản thân mà còn có thể hỗ trợ người thân khi gặp tình huống bất ngờ. Cẩn thận một chút – da đẹp dài lâu!

Tham khảo thêm:

• Khi bị bỏng có nên chườm đá hay không? Cẩn thận kẻo hại da!
• Mật ong có trị bỏng không

Tài liệu tham khảo:

1. Thermal, Heat or Fire Burns: First-Degree Treatment

https://www.webmd.com/first-aid/thermal-heat-or-fire-burns-treatment

2. Burn Prevention – First-aid cooling water guidance

https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/97938/9789241501187_eng.pdf;jsessionid=D562891E00673DF82BCEA5B03120A805?sequence=1

3. Burns and scalds – Treatment

https://www.nhs.uk/conditions/burns-and-scalds/

4. Initial First Aid Treatment for Minor Burns (PDF)

https://ameriburn.org/wp-content/uploads/2017/05/burnfirstaid.pdf

5. Burns: First aid

https://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid-burns/basics/art-20056649