Bị dị ứng có ngứa không? Có phải lúc nào cũng gây ngứa?

Dị ứng là phản ứng khá phổ biến trong đời sống hằng ngày – từ thực phẩm, mỹ phẩm cho đến thời tiết. Tuy nhiên, không ít người vẫn thắc mắc: dị ứng có ngứa không? hay chỉ đơn thuần là nổi mẩn, phát ban? Hiểu rõ biểu hiện dị ứng sẽ giúp bạn xử lý đúng cách, tránh để tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

I – Dị ứng là như thế nào? 

Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với một chất lạ gọi là dị nguyên. Những chất này vốn vô hại với người bình thường, nhưng ở người có cơ địa dị ứng, chúng lại kích hoạt hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ, dẫn đến các biểu hiện bất thường.

Các dạng dị nguyên thường gặp bao gồm:

– Phấn hoa, lông động vật

– Thực phẩm như hải sản, đậu phộng, trứng…

– Thuốc men, mỹ phẩm

– Bụi nhà, nấm mốc, côn trùng

– Sự thay đổi thời tiết, nhiệt độ môi trường

Có phải dị ứng nào cũng gây nên tình trạng ngứa ngáy?

II – Bị dị ứng có ngứa không?

Dị ứng thông thường sẽ gây ngứa – nhưng không phải lúc nào cũng ngứa, tuỳ thuộc vào loại dị nguyên và cơ địa từng người.

– Khi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên – tức chất lạ gây kích ứng – hệ miễn dịch sẽ phản ứng bằng cách giải phóng histamin. Chất này làm giãn mạch máu, kích thích các đầu dây thần kinh, từ đó gây ra cảm giác ngứa ngáy, khó chịu

– Nếu dị nguyên (chất gây dị ứng) tác động đến hệ hô hấp, tiêu hoá hoặc tim mạch, cơ thể sẽ phản ứng theo cơ chế riêng của từng hệ cơ quan, mà không nhất thiết phải xuất hiện ngứa.

Và khi phản ứng dị ứng xảy ra trong đường hô hấp hoặc đường ruột, histamin được phóng thích tại cơ quan đó, nên không gây ngứa ngoài da. Chỉ khi histamin được giải phóng trên da, người bệnh mới cảm nhận rõ cảm giác ngứa.

III – Các trường hợp dị ứng nào dễ gây ngứa?

Rất nhiều trường hợp dị ứng có thể gây ngứa, nhưng mức độ và biểu hiện sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại dị ứng. Dưới đây là những trường hợp dị ứng phổ biến nhất dễ gây ngứa:

1. Dị ứng thời tiết

Dị ứng thời tiết dễ gây ngứa, đặc biệt là ở những người có cơ địa nhạy cảm. Nguyên nhân là do sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ, độ ẩm hoặc các tác nhân như phấn hoa, nấm mốc phát triển trong không khí. Phản ứng này khiến cơ thể giải phóng histamine, gây ra các triệu chứng trên da.

– Biểu hiện ngứa: Ngứa thường xuất hiện cùng với nổi mẩn đỏ, phát ban hoặc nổi mề đay trên các vùng da hở như mặt, cổ, tay, chân.

– Đặc điểm: Cơn ngứa có thể dữ dội, gây khó chịu và thường tái phát khi thời tiết thay đổi.

( Xem chi tiết hiện tượng dị ứng với thời tiết: Tại đây )

2. Dị ứng mỹ phẩm

Đây là một trong những trường hợp điển hình nhất gây ngứa, vì da tiếp xúc trực tiếp với các thành phần trong sản phẩm. Cơ chế ngứa là do hệ miễn dịch phản ứng quá mức với một hoặc nhiều thành phần gây kích ứng (dị nguyên) trong mỹ phẩm, từ đó giải phóng histamine.

– Biểu hiện ngứa: Ngứa thường xuất hiện ngay tại vùng da đã sử dụng mỹ phẩm, đi kèm với cảm giác nóng rát, châm chích.

– Đặc điểm: Ngứa có thể từ nhẹ đến dữ dội, kèm theo nổi mụn nước, sưng tấy hoặc viêm da tiếp xúc.

Ngứa chính là một phản ứng tự nhiên của cơ thể để cảnh báo da bị dị ứng với mỹ phẩm 

( Xem chi tiết hiện tượng dị ứng với mỹ phẩm: Tại đây” )

3. Dị ứng thực phẩm

Dị ứng thực phẩm rất dễ gây ngứa, và đây thường là một trong những triệu chứng đầu tiên và phổ biến nhất. Sau khi ăn một loại thực phẩm mà cơ thể không dung nạp, hệ miễn dịch sẽ phản ứng và giải phóng các chất hóa học gây dị ứng.

– Biểu hiện ngứa:

Ngứa ở miệng: Cảm giác ngứa ran ở môi, lưỡi và cổ họng.

Ngứa toàn thân: Kèm theo nổi mề đay, phát ban trên da ở mặt, cổ, tay hoặc chân.

– Đặc điểm: Ngứa có thể xuất hiện rất nhanh, chỉ trong vài phút đến vài giờ sau khi ăn.

4. Dị ứng thuốc

Dị ứng thuốc là một phản ứng bất lợi của hệ miễn dịch với một loại thuốc cụ thể, và ngứa là một dấu hiệu cảnh báo thường gặp. Tùy thuộc vào loại thuốc và cơ địa, phản ứng ngứa có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc sau vài ngày.

– Biểu hiện ngứa: Ngứa thường đi kèm với nổi mề đay, phát ban da hoặc hồng ban sẩn phù.

– Đặc điểm: Ngứa có thể xảy ra trên toàn thân và là dấu hiệu ban đầu của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng hơn.

5. Dị ứng côn trùng cắn

Ngứa là triệu chứng gần như chắc chắn xảy ra khi bị côn trùng cắn hoặc đốt. Nọc độc hoặc nước bọt của côn trùng khi xâm nhập vào da sẽ kích hoạt phản ứng miễn dịch cục bộ.

– Biểu hiện ngứa: Ngứa dữ dội tại vị trí bị cắn, kèm theo sưng, đỏ, nổi mề đay hoặc thậm chí là mụn nước.

– Đặc điểm: Ngứa thường xuất hiện ngay lập tức và có thể kéo dài vài giờ hoặc vài ngày, tùy thuộc vào mức độ phản ứng của cơ thể.

IV – Các trường hợp dị ứng không gây ngứa

Không phải tất cả các phản ứng dị ứng đều có biểu hiện ngứa. Trong một số trường hợp, dị ứng xảy ra âm thầm hoặc thể hiện ở các hệ cơ quan khác, hoàn toàn không có cảm giác ngứa. Việc hiểu rõ các tình huống này giúp người bệnh tránh chủ quan hoặc chẩn đoán sai tình trạng.

1. Dị ứng đường hô hấp

– Tác nhân: phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc, lông thú, không khí ô nhiễm…

– Các triệu chứng chính:

+ Khó thở, thở khò khè như hen suyễn: Cảm giác tức ngực và hụt hơi, đặc biệt khi hít phải các dị nguyên

+ Ho kéo dài: Ho liên tục, đặc biệt vào ban đêm và sáng sớm.

Dù một số trường hợp có thể kèm theo ngứa mũi, ngứa mắt, nhưng triệu chứng ngứa da hoặc ngứa toàn thân không phải là dấu hiệu điển hình. Biểu hiện xảy ra nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng mà không có bất kỳ biểu hiện ngứa nào.

2. Dị ứng thức ăn thể “ẩn”

Dị ứng thức ăn thể “ẩn” (hay còn gọi là dị ứng chậm) là một dạng dị ứng thực phẩm ít được biết đến hơn so với dị ứng cấp tính (dị ứng tức thì), nhưng lại phổ biến và khó chẩn đoán.

– Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

+ Về tiêu hóa: Đau bụng âm ỉ, tiêu chảy, buồn nôn, trào ngược dạ dày thực quản, đầy hơi, khó tiêu.

+ Về da: Viêm da cơ địa, chàm, nổi mẩn đỏ nhưng thường không ngứa nhiều hoặc ngứa nhẹ.

+ Về hô hấp: Sổ mũi, nghẹt mũi, khò khè, ho kéo dài.

Dị ứng chậm ở đường hô hấp thường không gây ngứa da.

3. Dị ứng thuốc gây phản vệ

Phản ứng sốc phản vệ có thể xảy ra khi dùng kháng sinh, thuốc giảm đau, gây mê…

– Triệu chứng nguy hiểm:

+ Hô hấp: Có tiếng rít thanh quản, phù thanh quản, thở khò khè, tím tái.

+ Thần kinh: Vật vã, hôn mê, co giật.

+ Tuần hoàn: Sốc, tụt huyết áp nghiêm trọng, mạch nhanh, nhỏ, khó bắt.

4. Dị ứng với ánh sáng (quang dị ứng)

Đây là một tình trạng da liễu phổ biến, xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với tia UV từ ánh nắng mặt trời. Thay vì chỉ bị cháy nắng thông thường, da sẽ xuất hiện các triệu chứng như viêm, phát ban, không ngứa hoặc chỉ ngứa rất nhẹ, gây khó chịu và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.

5. Dị ứng do cơ địa hoặc hệ thần kinh

Một số phản ứng dị ứng không biểu hiện ở da hay đường hô hấp, mà thông qua các triệu chứng thần kinh và cảm xúc như:

– Nhức đầu, choáng váng

– Mệt mỏi, buồn ngủ hoặc mất ngủ

– Căng thẳng, bồn chồn, lo âu

– Mất tập trung, rối loạn tâm trạng

– Tim đập nhanh hoặc cảm giác hồi hộp không rõ nguyên nhân

Đây là những phản ứng do hệ thần kinh tự chủ và thần kinh trung ương bị ảnh hưởng khi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên.

V – Cách xử lý khi dị ứng gây ngứa và không gây ngứa

Khi bị dị ứng, cơ thể bạn có thể phản ứng theo nhiều cách, từ những cơn ngứa ngoài da cho đến các triệu chứng khó chịu bên trong mà không hề ngứa. Để xử lý hiệu quả và an toàn, điều quan trọng là bạn cần biết cách ứng phó phù hợp với từng tình trạng.

1. Khi dị ứng gây ngứa – Xử lý đúng để không làm tình trạng tệ hơn

Ngứa là phản ứng thường gặp khi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên. Nếu không xử lý đúng cách, việc gãi nhiều sẽ gây trầy xước, nhiễm trùng da, để lại thâm sẹo.

Các bước xử lý:

Bước 1: Ngừng tiếp xúc với dị nguyên

Ví dụ: dừng dùng mỹ phẩm mới, ngưng ăn món ăn nghi ngờ gây dị ứng, thay vỏ gối/chăn mới nếu nghi do bụi mịn…

Bước 2: Làm dịu da đúng cách

Dùng nước mát hoặc khăn lạnh đắp vùng da ngứa để giảm cảm giác châm chích. Có thể sử dụng kem bôi chứa thành phần làm dịu, ví dụ: chiết xuất rau má, lô hội, bisabolol…

Khi bôi kem có chiết xuất rau má lên vùng da bị dị ứng, bạn có thể cảm thấy mát dịu và bớt ngứa rõ rệt.

( Xem thêm địa chỉ mua bộ sản phẩm chứa chiết xuất rau má: https://yoosun.vn/mua-o-dau )

Bước 3: Tuyệt đối không gãi mạnh

Gãi sẽ làm rách da, tăng nguy cơ nhiễm trùng hoặc lan rộng vùng dị ứng.Nếu ngứa nhiều, nên dùng găng tay vải mềm, cắt móng tay sạch sẽ để hạn chế tổn thương da.

Bước 4: Dưỡng ẩm và phục hồi hàng rào da

Bôi kem dưỡng ẩm không hương liệu, dịu nhẹ để giúp da tái tạo, giảm kích ứng.

Bước 5: Tham khảo bác sĩ khi:

Ngứa lan rộng, kéo dài hơn 3 ngày, kèm sưng phù, khó thở, nổi ban toàn thân. Đã sử dụng thuốc hoặc kem bôi mà không giảm.

2. Khi dị ứng không gây ngứa – Đừng chủ quan vì vẫn có thể nguy hiểm

Nhiều người nhầm tưởng không ngứa là không nghiêm trọng, trong khi có những phản ứng dị ứng âm thầm gây ảnh hưởng đến hô hấp, tiêu hóa, thần kinh, thậm chí có thể dẫn đến sốc phản vệ.

Các bước xử lý:

Bước 1: Theo dõi triệu chứng đi kèm

– Nếu dị ứng không gây ngứa nhưng xuất hiện:

– Khó thở, tức ngực

– Buồn nôn, chóng mặt, tiêu chảy

– Tụt huyết áp, mạch nhanh

=> Có thể là dấu hiệu phản vệ, cần đi cấp cứu ngay.

Bước 2: Ghi nhớ dị nguyên và ngưng tiếp xúc

Ghi lại bạn đã ăn gì, dùng thuốc gì, tiếp xúc với gì trước khi xuất hiện triệu chứng. Ngưng sử dụng toàn bộ sản phẩm nghi ngờ và tránh tiếp xúc lại cho đến khi có kết luận rõ.

Bước 3: Uống nước ấm, nghỉ ngơi

Nếu dị ứng nhẹ, không kèm triệu chứng nguy hiểm, nên nằm nghỉ, uống nhiều nước ấm, theo dõi cơ thể trong vài giờ tiếp theo.

Bước 4: Đi khám chuyên khoa

Với những phản ứng mơ hồ như đau đầu, mất ngủ, choáng nhẹ… nên đi khám dị ứng – miễn dịch học để làm test xác định nguyên nhân và có phác đồ điều trị phù hợp.

Tóm lại, câu trả lời cho thắc mắc dị ứng có bị ngứa không là hoàn toàn có. Ngứa là một dấu hiệu phổ biến và quan trọng, báo hiệu cơ thể đang phản ứng với dị nguyên. Việc xác định đúng tác nhân và xử lý kịp thời không chỉ giúp giảm các triệu chứng ngứa khó chịu mà còn là cách chủ động bảo vệ sức khỏe toàn diện.

Tài liệu tham khảo:

1. Itch: From mechanism to (novel) therapeutic approaches

https://www.jacionline.org/article/S0091-6749%2818%2931352-6/fulltext

2. Pruritus: Progress toward Pathogenesis and Treatment

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5925168/

3. Mechanism: Physiology and Pathophysiology of Itch

https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/physrev.00017.2019

4. The Different Types of Allergic Reactions, Explained

https://www.self.com/story/allergic-reaction-types

Kem bôi da Yoosun Rau má

• Làm thơm và dưỡng da, giúp da mềm mịn
• Góp phần ngăn ngừa các tác nhân gây mụn, rôm sảy, mẩn ngứa, hăm da
• Làm mát dịu da
• Làm mờ các vết sẹo, vết thâm do mụn

Gel tắm gội thảo dược Yoosun Rau má

Làm sạch nhẹ nhàng. Giúp làm mát, dịu da, góp phần ngăn ngừa mẩn ngứa, giảm mẩn đỏ.

Sữa dưỡng ẩm cho bé Yoosun Rau má

• Dưỡng ẩm, làm mềm da, mát da
• Giúp giảm ngứa do khô da

Dầu massage cho bé Yoosun Rau má

• Làm mềm, mượt da, hỗ trợ cho việc mát - xa cho bé
• Tạo lớp màng giữ ẩm trên da bé, tăng cường hàng rào bảo vệ da
• Giúp làm mát, dịu da, dùng cho các vết hăm tã, vùng cứt trâu của trẻ

CÔNG TY TNHH ĐẠI BẮC
Địa chỉ: Số 11, đường Công nghiệp 4, KCN Sài Đồng B, Thạch Bàn, Long Biên, Hà Nội
Nhà máy sản xuất: Đường D1, KCN Yên Mỹ II, thị trấn Yên Mỹ, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên