Điểm danh 8 nguyên nhân viêm da cơ địa phổ biến
Tham vấn y khoa: Dược sĩ Nguyễn Thị Nhâm
Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hà
Nếu bạn đang thắc mắc viêm da cơ địa nguyên nhân do đâu thì tuyệt đối đừng bỏ qua bài viết này. Tại đây, chúng tôi sẽ điểm danh và phân tích 8 nguyên nhân viêm da cơ địa phổ biến đã được các nghiên cứu chỉ ra, gồm: hệ miễn dịch, di truyền, da khô, nhiễm trùng, các chất kích thích, hệ vi sinh vật, chất gây dị ứng và căng thẳng.
Viêm da cơ địa (Atopic Dermatitis/AD) là tình trạng viêm da gây ngứa, da khô, phát ban, mảng vảy, mụn nước và nhiễm trùng da.
Các triệu chứng bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể và khác nhau rất nhiều ở mỗi người. Chúng có thể bao gồm: da khô, nứt nẻ, ngứa; phát ban trên da sưng tấy có màu sắc khác nhau tùy thuộc vào màu da; những cục u nhỏ, nhô lên trên da nâu hoặc đen; rỉ nước và đóng vảy; da dày lên; da thô, nhạy cảm do gãi…
Viêm da dị ứng thường bắt đầu trước 5 tuổi, có thể kéo dài đến tuổi thiếu niên và trưởng thành. Đối với một số người, bệnh bùng phát rồi tự khỏi trong một thời gian, thậm chí trong nhiều năm.
Hình ảnh viêm da cơ địa.
Về nguyên nhân bị viêm da cơ địa, không có nguyên nhân duy nhất nào được biết đến gây ra bệnh. Nghiên cứu hiện tại đang điều tra vai trò của hệ thống miễn dịch, đột biến gen cấu trúc da, khiếm khuyết trong các tế bào da, hệ vi sinh vật bề mặt da (vi khuẩn, vi rút và nấm men) và nhiều yếu tố khác.
Các lý thuyết hiện tại cũng xác định rằng, viêm da cơ địa chủ yếu là bệnh của hệ thống miễn dịch, với cytokine là thành phần quan trọng của bệnh (cytokine là dạng hoạt chất protein tương đối giống với hormone do tế bào miễn dịch tạo ra).
Các cytokine, đặc biệt là IL-4 và IL-13 (cytokine đường dẫn Th2) và IL-22 ( cytokine trục Th22 ) gây ra các khiếm khuyết hàng rào và tình trạng viêm dẫn đến các đặc điểm lâm sàng của bệnh viêm da cơ địa.
1. Nguyên nhân gây viêm da cơ địa: Vấn đề di truyền
Về nguyên nhân viêm da cơ địa bong da do di truyền, có bằng chứng mới cho thấy, tình trạng viêm trong viêm da cơ địa có liên quan đến các bất thường do miễn dịch và di truyền ở hàng rào da. Sự suy yếu của hàng rào này gây ra tình trạng tăng tính thấm của da và làm giảm chức năng kháng khuẩn của da .
Bất thường di truyền chính gây ra rối loạn chức năng hàng rào là biểu hiện filaggrin. Filaggrin là protein liên kết với sợi liên kết với sợi keratin trong các tế bào biểu bì. Gen filaggrin (FLG) nằm trên nhiễm sắc thể 1 (1q21.3). Filaggrin bất thường có liên quan đến viêm da cơ địa khởi phát sớm, nghiêm trọng và dai dẳng.
Các nghiên cứu cho rằng, việc mất filaggrin sẽ dẫn đến:
– Biến dạng tế bào sừng (làm phẳng các tế bào da trên bề mặt).
– Làm gián đoạn tổ chức lipid ngoại bào (chất béo),lớp kép dạng phiến.
– Giảm các yếu tố dưỡng ẩm tự nhiên, bao gồm các chất chuyển hóa của pro-filaggrin.
– Độ pH của da tăng lên thúc đẩy hoạt động của serine protease — đây là các enzyme tiêu hóa các enzyme xử lý lipid và các protein giữ các tế bào biểu bì lại với nhau. Serine protease cũng tạo ra các cytokine hoạt động như IL-1a và Il-1beta và thúc đẩy tình trạng viêm da.
Bệnh viêm da cơ địa có thể do yếu tố di truyền, gia đình.
– Các protein đang được nghiên cứu trong bệnh viêm da cơ địa bao gồm các hợp chất cấu trúc, chẳng hạn như hornerin, cornulin, claudin 1/23 và ceramide, các enzyme, chẳng hạn như kallikrein (một loại protease) và serine peptidases.
– Các protein đang được nghiên cứu trong bệnh viêm da cơ địa bao gồm
2. Nguyên nhân viêm da cơ địa: Hệ thống miễn dịch bị rối loạn, mất cân bằng
Nguyên nhân viêm da cơ địa ở người lớn và trẻ nhỏ đầu tiên phải kể đến là do hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức khiến hàng rào bảo vệ da trở nên khô và ngứa. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể và có nhiều triệu chứng khác nhau.
Các nghiên cứu cho thấy, hệ thống miễn dịch phát triển trong 6 tháng đầu đời. Nhìn chung có sự cân bằng giữa hai loại tế bào lympho T Helper chính (bạch cầu nhỏ), Th-1 và Th-2.
Trong viêm da cơ địa dị ứng, thường có sự mất cân bằng, với nhiều tế bào Th-2 hơn và các chất truyền tin hóa học liên quan của chúng (cytokine). Ở một số trẻ em, cũng có nồng độ kháng thể immunoglobulin E ( IgE ) và bạch cầu ái toan (bạch cầu liên quan đến dị ứng) cao.
Các cytokine liên quan đến Th2 góp phần làm mất chức năng hàng rào bảo vệ da, cụ thể gồm:
– Mất nước.
– Các chất gây kích ứng có thể xâm nhập: xà phòng, chất tẩy rửa, dung môi, bụi bẩn…
– Các chất gây dị ứng có thể xâm nhập: phấn hoa, kháng nguyên mạt bụi, vi khuẩn…
Hệ thống miễn dịch bị rối loạn, mất cân bằng là một trong các nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa.
Các tế bào miễn dịch chuyên biệt của lớp biểu bì (tế bào Langerhans) có phản ứng mạnh hơn với các kháng nguyên này trong bệnh viêm da cơ địa dị ứng và tương tác với các tế bào T ở da để tạo ra phản ứng Th2 mạnh hơn. Hậu quả là làm trầm trọng thêm tình trạng khiếm khuyết hàng rào bảo vệ dẫn đến:
– Ceramide (một loại axit béo) bị giảm.
– Filaggrin bị giảm.
– Peptide kháng khuẩn suy giảm.
– Vi khuẩn xâm chiếm và lây nhiễm vào da.
– Nhiễm trùng khó kiểm soát hơn.
Vì vậy, cả yếu tố di truyền của cá nhân và các yếu tố môi trường bên ngoài đều góp phần vào khả năng phát triển bệnh viêm da cơ địa, mức độ nghiêm trọng của bệnh và phản ứng của bệnh với phương pháp điều trị.
Rất hiếm khi, viêm da cơ địa có thể là do tình trạng suy giảm miễn dịch di truyền tiềm ẩn như hội chứng Job . Trong bệnh này, viêm da xuất hiện rất sớm sau khi sinh và phức tạp do nhiễm trùng nặng.
3. Nguyên nhân gây ra viêm da cơ địa: Hệ vi sinh vật
Chức năng của các thành phần vi khuẩn của hệ vi sinh vật trên da chỉ mới gần đây được các nhà nghiên cứu về bệnh viêm da cơ địa dị ứng quan tâm.
Người ta cho rằng, các sinh vật ở các vị trí khác nhau trên cơ thể có thể giải thích cho sự phân bố đặc trưng của các tổn thương hoạt động của bệnh viêm da cơ địa, ví dụ như ở nếp gấp ẩm ướt ở khuỷu tay và đầu gối.
Hệ vi sinh vật có thể góp phần vào phản ứng viêm bình thường và bất thường ở da. Các đợt bùng phát của viêm da cơ địa đi kèm với sự gia tăng của Staphylococcus aureus trên da bị tổn thương, giảm đa dạng sinh học của hệ vi sinh vật trên da (rối loạn vi khuẩn), ít nấm men malassezia và vi khuẩn cutibacteria hơn so với da bình thường.
Hệ vi sinh vật có thể góp phần vào việc khởi phát hoặc làm trầm trọng hơn bệnh viêm da cơ địa.
Một nghiên cứu cho thấy, trẻ em có thể có nguy cơ mắc viêm da cơ địa cao hơn nếu tiếp xúc với kháng sinh trong tử cung, tùy thuộc vào tiền sử mắc viêm da cơ địa của mẹ (20-40%). Và nguy cơ cao hơn ở trẻ em tiếp xúc với kháng sinh từ sớm, tùy thuộc vào loại kháng sinh (40-80%). Trong đó, Penicillin có mối liên quan mạnh nhất.
4. Nguyên nhân bệnh viêm da cơ địa: Da khô, nhạy cảm dễ kích ứng
Nguyên nhân trẻ bị viêm da cơ địa và người lớn bị viêm da da cơ địa tiếp theo xuất phát từ lý do da khô và bị mất nước.
Da khô là dấu hiệu chức năng hàng rào bảo vệ da bị suy giảm hoặc mất. Các yếu tố khiến da khô có thể khiến bệnh viêm da cơ địa khó kiểm soát hơn gồm:
– Thời tiết mùa đông hanh khô.
– Rửa thường xuyên, đặc biệt là bằng nước rất nóng.
– Rửa bằng nước cứng (là nguồn nước chứa hàm lượng lớn các ion khoáng chất Ca2+ và Mg2+) làm tăng độ pH.
– Xà phòng cũng làm tăng độ pH.
– Thuốc sát trùng
– Độ ẩm thấp.
– Nhiệt độ môi trường cao..
– Clo trong hồ bơi.
Da khô làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm da cơ địa.
Tắm vòi sen hoặc tắm bồn 1 lần/ngày là đủ nếu bạn có làn da khô. Tuy nhiên, bác sĩ có thể đặc biệt khuyên bạn nên tắm lâu hơn hoặc thường xuyên hơn trong giai đoạn phồng rộp cấp tính của bệnh viêm da cơ địa. Khi tắm nên sử dụng chất tẩy rửa không chứa xà phòng. Dùng thường xuyên chất làm mềm da giúp da giữ được độ ẩm và chống khô da.
5. Nguyên nhân của viêm da cơ địa: Các chất kích thích
Các chất kích thích là nguyên nhân viêm da cơ địa ở trẻ em cũng như người lớn tiếp theo được đề cập trong bài viết này.
Hầu hết những người bị bệnh viêm da cơ địa sẽ nhận thấy rằng, một số thứ có vẻ gây kích ứng da với cảm giác châm chích hoặc ngứa ngay lập tức và cũng có thể gây bùng phát bệnh viêm da cơ địa dị ứng. Đó có thể là:
– Xà phòng.
– Chất tẩy rửa quần áo mạnh.
– Sợi thô (len và sợi tổng hợp) và đường may trong đồ lót.
– Mỹ phẩm và nước hoa.
– Kem điều trị theo toa và không kê đơn.
– Môi trường bụi bặm.
Các chất kích thích như xà phòng, nước hoa, mỹ phẩm, chất tẩy rửa quần áo mạnh có thể gây bùng phát bệnh viêm da cơ địa dị ứng.
Việc tránh các chất gây kích ứng là điều nên làm:
– Pha loãng bột giặt: dùng một lượng nhỏ cho mỗi lần giặt và đảm bảo quần áo được xả sạch bằng nước sạch. Chọn loại bột giặt không có mùi thơm.
– Nếu bạn dùng xà phòng để rửa tay, hãy rửa sạch lại thật kỹ.
– Đeo găng tay và quần áo che chắn để bảo vệ khỏi chất tẩy rửa, hóa chất tẩy rửa, dung môi… tại nơi làm việc và ở nhà.
– Chỉ sử dụng các chế phẩm bôi lên da, không nên dùng các loại được kê đơn đặc biệt cho bệnh viêm da cơ địa.
6. Nguyên nhân viêm da cơ địa dị ứng: Nhiễm trùng
Nhắc tới nguyên nhân bệnh viêm da cơ địa dị ứng phải kể tới nhiễm trùng. Các sinh vật gây nhiễm trùng đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt và làm trầm trọng thêm bệnh viêm da dị ứng. Vi khuẩn (đặc biệt là tụ cầu ) và ở một số bệnh nhân, nấm men (malassezia và candida ) góp phần gây viêm mãn tính .
– Nhiễm trùng do vi khuẩn: Những người bị viêm da cơ địa dị ứng đặc biệt dễ bị nhiễm trùng da do tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus).
Nguyên nhân một phần là do da khô, nứt nẻ, do gãi và do chức năng hàng rào bảo vệ da suy giảm. Đồng thời khả năng chống lại những sinh vật phổ biến này kém hơn.
Các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng cũng thường được tìm thấy trên da khỏe mạnh. Dầu trên da khỏe mạnh là cơ chế bảo vệ chống lại nhiễm trùng xâm lấn vì vi khuẩn kỵ mỡ (nghĩa đen là “sợ chất béo”). Vi khuẩn tụ cầu phát triển mạnh và xâm nhập vào da khô, dị ứng.
Các peptide kháng khuẩn trên bề mặt da thường có tác dụng chống lại các vi khuẩn này nhưng lớp sừng của bệnh viêm cơ địa có thể bị thiếu hụt.
Nhiễm trùng da do tụ cầu vàng có thể làm khởi phát viêm da cơ địa.
Do đó, những người bị viêm da cơ địa dị ứng thường bị nhọt, viêm nang lông và chàm nhiễm trùng. Nhiễm trùng khiến bệnh viêm da cơ địa trở nên trầm trọng hơn và hay xảy ra tình trạng kháng thuốc với phương pháp điều trị thông thường bằng thuốc làm mềm da và steroid tại chỗ.
Vi khuẩn Staphylococcus aureus sản sinh ra độc tố ruột. Điều này gây ra sản xuất IgE đặc hiệu với độc tố ruột, dẫn đến sự tăng sinh và tuyển dụng nhiều tế bào T hơn và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm da.
Thuốc kháng sinh thường được yêu cầu để loại bỏ nhiễm trùng và kiểm soát bệnh chàm. Tuy nhiên, thuốc kháng sinh có thể làm giảm sự đa dạng sinh học của hệ vi sinh vật.
– Nhiễm trùng do virus: Virus herpes simplex gây ra mụn rộp và herpes sinh dục dễ dàng lây nhiễm vào da của bệnh nhân bị viêm da cơ địa. Sau đó có thể lây lan nhanh chóng để gây ra tình
trạng nhiễm trùng nghiêm trọng được gọi là eczema herpeticum. U mềm lây và mụn cóc do virus cũng có xu hướng xuất hiện nhiều hơn và dai dẳng hơn ở những người bị viêm da dị ứng.
– Nhiễm trùng nấm: Một số người lớn bị viêm da cơ địa dạng vảy trên mặt và cổ, liên quan đến sự xâm chiếm da của vi khuẩn malassezia. Ở những bệnh nhân này, xét nghiệm chích malassezia có thể cho kết quả dương tính và có thể phát hiện thấy IgE đặc hiệu với malassezia khi xét nghiệm máu.
Bệnh viêm da cơ địa do nhiễm trùng nấm có thể cải thiện bằng cách điều trị bằng thuốc chống nấm tại chỗ hoặc thuốc chống nấm uống (itraconazole hoặc ketoconazole). Điều trị bằng thuốc chống nấm không liên tục (ví dụ, một lần một tuần) thường phải thực hiện trong thời gian dài.
Viêm da cơ địa do da bị nhiễm trùng nấm.
7. Nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa: Chất gây dị ứng
Tiếp theo trong nguyên nhân bị bệnh viêm da cơ địa là các chất và yếu tố gây dị ứng. Những người bị viêm da cơ địa dị ứng liên quan đến IgE tăng cao có thể bị dị ứng với thực phẩm hoặc các yếu tố môi trường như cỏ, lông mèo và mạt bụi.
– Dị ứng thực phẩm: Dị ứng thực phẩm ảnh hưởng đến khoảng 1/3 trẻ em bị viêm da cơ địa. Thường gặp nhất là trứng, sữa bò, đậu nành, lúa mì, đậu phộng và cá.
Phản ứng có thể là nổi mề đay cấp tính (phát ban) đôi khi kèm theo sưng mặt và lưỡi (phù mạch) hoặc đau bụng ngay sau khi ăn phải thực phẩm gây dị ứng. Dị ứng nghiêm trọng gây ra phản vệ và bệnh nhân có thể ngã gục và thậm chí tử vong. Bất kỳ lượng nhỏ chất gây dị ứng thực phẩm nào cũng có thể gây ra phản ứng này.
Những phản ứng trên không phải là triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa. Tuy nhiên, bệnh viêm da cơ địa có thể trở nên trầm trọng hơn do một số loại thực phẩm nhất định theo những cách khác (không dung nạp thực phẩm).
Dị ứng thực phẩm có thể làm nghiêm trọng hơn tình trạng viêm da cơ địa.
– Dị ứng môi trường: Các chất gây dị ứng trong môi trường đôi khi có thể liên quan đến nguyên nhân gây ra bệnh viêm da cơ địa.
Nhiều trẻ em bị viêm da dị ứng bị dị ứng với phấn hoa cỏ, mạt bụi và lông mèo. Thông thường, điều này biểu hiện dưới dạng phản ứng tức thời với sổ mũi, hắt hơi và sưng mắt, và cải thiện sau khi loại bỏ nguồn gây dị ứng. Loại dị ứng này hiếm khi gây ra bệnh viêm da cơ địa dai dẳng.
Mối quan hệ giữa dị ứng lông mèo và bệnh viêm da cơ địa còn gây tranh cãi. Có một số bằng chứng cho thấy, việc nuôi nhiều mèo trong nhà từ khi còn nhỏ sẽ bảo vệ trẻ em khỏi bị dị ứng (hen suyễn, chàm và sốt cỏ khô). Hiện tại vẫn chưa rõ liệu những người bị dị ứng lông mèo có nên được khuyên nên loại bỏ mèo hay không.
Có thể giảm thiểu nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn việc tiếp xúc với mạt bụi bằng cách thường xuyên hút bụi nhà cửa, cất đồ chơi mềm và quần áo trong tủ; hạn chế sử dụng thảm trải sàn, giặt khăn trải giường bằng nước nóng và sử dụng vỏ nệm và vỏ gối bảo vệ. Phấn hoa cỏ rất khó tránh khỏi, trừ khi trẻ bị cấm chơi ở ngoài trời.
– Dị ứng khí hậu: Khí hậu đóng vai trò quan trọng trong mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm da cơ địa. Cụ thể, khí hậu lạnh, ẩm có thể khiến bệnh viêm da cơ địa trở nên nghiêm trọng và kháng thuốc hơn.
Bên cạnh đó, hầu hết những người bị bệnh viêm da cơ địa bị ngứa hơn và da đỏ hơn khi trời nóng. Việc chuyển đến một ngôi nhà mới hoặc khu vực mới có thể mang lại tác động có lợi hoặc có hại cho bệnh viêm da cơ địa.
Một số người lại thấy rằng, bệnh viêm da cơ địa của họ đỡ hơn vào những tháng mùa hè. Một phần là do tiếp xúc nhiều hơn với tia cực tím, (ở mức độ vừa phải) có thể có tác dụng có lợi cho bệnh viêm da cơ địa.
Dị ứng khí hậu và môi trường là 2 yếu tố làm mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm da cơ địa.
8. Nguyên nhân của bệnh viêm da cơ địa: Do căng thẳng
Người lớn và trẻ em có nguy cơ bị bệnh viêm da cơ địa cao hơn do căng thẳng về thể chất, tinh thần hoặc xã hội nhưng không rõ lý do chính xác. Một số nghiên cứu cho thấy, các triệu chứng và đợt bùng phát bệnh viêm da cơ địa ở một số bệnh nhân trở nên tồi tệ hơn khi họ cảm thấy căng thẳng.
Nguyên nhân viêm da cơ địa ở trẻ và người lớn do căng thẳng có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức. Chẳng hạn như:
– Căng thẳng và lo lắng về tinh thần, suy nghĩ quá nhiều.
– Căng thẳng về bệnh tật, thể chất mệt mỏi, suy nhược.
– Căng thẳng xã hội như chuyển đến nơi ở mới, thay đổi trường học, xung đột gia đình…
Viêm da cơ địa có thể là nguồn gốc của căng thẳng, bệnh gây khó chịu và có thể là mối quan tâm lớn về mặt thẩm mỹ. Chi phí thuốc men và thời gian nghỉ làm của bệnh nhân và người chăm sóc cũng khiến người bệnh căng thẳng kéo dài.
Nguy cơ mắc bệnh viêm da cơ địa cao hơn nếu bị căng thẳng về thể chất, tinh thần hoặc xã hội.
Việc xác định được bệnh viêm da cơ địa nguyên nhân do đâu giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả và dứt điểm bệnh. Điều trị viêm da cơ địa có thể bắt đầu bằng việc dưỡng ẩm thường xuyên và các thói quen tự chăm sóc da khác.
Nếu những điều này không hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất các loại kem thuốc giúp kiểm soát ngứa và giúp phục hồi da. Đôi khi, chúng được kết hợp với các phương pháp điều trị khác như liệu pháp ánh sáng, băng ướt…
Trường hợp bị viêm da cơ địa ở mức độ nhẹ, bạn có thể sử dụng kem bôi da Yoosun Rau má để làm dịu, làm mát và giảm ngứa.
Yoosun rau má có thành phần chính là dịch chiết rau má, không chứa Corticoid, Paraben nên an toàn cho cả trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Cách sử dụng kem rau má khá đơn giản. Sau khi vệ sinh da sạch sẽ, hãy thoa một lớp mỏng Yoosun Rau má lên vùng da cần tác động, massage nhẹ nhàng để kem thấm sâu vào da và không cần rửa lại với nước. Mỗi ngày thoa Yoosun Rau má cho bé 2 đến 3 lần để có hiệu quả tốt nhất.
Kem bôi da Yoosun Rau Má giúp làm dịu, làm mát và giảm ngứa.
Trên đây là 8 nguyên nhân viêm da cơ địa phổ biến đã được các nghiên cứu khoa học hiện đại chỉ ra. Ngoài yếu tố di truyền không thể thay đổi, bạn có thể chủ động phòng ngừa bệnh viêm da cơ địa bằng cách tránh các nguyên nhân gây ra bệnh lý này. Khi có dấu hiệu mắc bệnh như da khô, ngứa thì nên thăm khám bác sĩ sớm để được điều trị kịp thời, tránh bệnh tiến tiến triển nặng gây biến chứng nguy hiểm.
Nếu vẫn còn thắc mắc về nguyên nhân gây ra bệnh viêm da cơ địa hoặc muốn biết thêm thông tin về kem bôi da Yoosun Rau má, bạn vui lòng gọi đến tổng đài (miễn phí cước) 1800 1125 để được dược sĩ của Yoosun Rau Má tư vấn.
Tài liệu tham khảo:
1. Causes of atopic dermatitis
https://dermnetnz.org/topics/causes-of-atopic-dermatitis
2. Atopic dermatitis (eczema)
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/atopic-dermatitis-eczema/diagnosis-treatment/drc-20353279
3. Causes of atopic dermatitis in adults
https://www.vinmec.com/eng/article/causes-of-atopic-dermatitis-in-adults-en
Tham khảo thêm:
Để lại bình chọn cho bài viết của chúng tôi:
Chưa có bình luận!