Bỏng Oxy già – Đừng chủ quan! Xử lý đúng giúp giảm tổn thương

Nhiều người nghĩ rằng oxy già là dung dịch sát khuẩn an toàn, nhưng ít ai biết rằng nó có thể gây bỏng da nếu sử dụng không đúng cách. Việc tiếp xúc oxy già quá lâu hoặc dùng nồng độ cao có thể làm tổn thương mô da nghiêm trọng. Bạn đã biết cách phòng tránh và xử lý bỏng oxy già đúng cách chưa? Hãy cùng tìm hiểu ngay để bảo vệ làn da và sức khỏe của bạn!

I – Giới thiệu về oxy già 

1. Oxy già là gì?

Oxy già là tên thường gọi của hydrogen peroxide, được cấu tạo bởi hai nguyên tử hydro (H) và hai nguyên tử oxy (O), với công thức phân tử là H₂O₂. Đặc điểm nổi bật của oxy già là khả năng oxy hóa mạnh, nên thường được sử dụng phổ biến trong sát trùng và tẩy uế, nhất là trong y tế.

Ở nồng độ 3% hoặc thấp hơn, oxy già thường được dùng để sát trùng vết thương nhẹ, rửa miệng (trong điều kiện được chỉ định an toàn) và khử khuẩn tại nhà. Nếu dùng ở nồng độ cao hoặc không đúng hướng dẫn, oxy già có thể gây kích ứng hoặc bỏng da.

2. Tính chất hóa học của oxy già

– Tính oxy hóa mạnh: Dễ dàng giải phóng oxy nguyên tử (O) khi bị phân hủy, vì vậy có khả năng diệt khuẩn, tẩy trắng, sát trùng.

– Dễ phân hủy:

Bị phân hủy bởi ánh sáng, nhiệt độ cao, xúc tác kim loại (như sắt, đồng).

Khi phân hủy sinh ra nước (H₂O) và khí oxy (O₂).

– Tính acid nhẹ: Oxy già trong nước có thể hơi mang tính axit, pH khoảng 4.5-5.5, tùy nồng độ.

3. Các nồng độ oxy già phổ biến

– Nồng độ 3%: Đây là loại oxy già dùng phổ biến nhất trong y tế (vệ sinh vết thương nhỏ) và tẩy uế nhà cửa.

– Nồng độ cao hơn (10-35%): Thường dùng trong công nghiệp, như xử lý nước, tẩy trắng bột giấy, vải sợi. Loại này nguy hiểm, cần điều kiện bảo quản chuyên biệt.

– Dạng thực phẩm (Food Grade): Thường có nồng độ 35%, nhưng khi sử dụng phải pha loãng về mức an toàn.

4. Ứng dụng của oxy già

– Sát trùng và khử khuẩn

– Tẩy trắng

– Xử lý nước

– Dùng trong thí nghiệm, công nghiệp

II – Bỏng oxy già là như thế nào?

Bỏng oxy già (hay bỏng do hydrogen peroxide) là tình trạng tổn thương da hoặc mô mềm khi tiếp xúc với oxy già ở nồng độ cao hoặc dùng không đúng cách. Do tính oxy hóa mạnh của oxy già (H₂O₂), khi lưu lại quá lâu trên da hoặc sử dụng ở liều lượng vượt mức an toàn, nó có thể phá hủy cấu trúc mô, dẫn đến các triệu chứng bỏng như đỏ rát, phồng rộp và đau nhức.

III – Nguyên nhân bị bỏng oxy già

Một số lý do phổ biến khiến da bị bỏng oxy già là:

– Sử dụng oxy già nồng độ cao: Thông thường oxy già dùng trong y tế có nồng độ 3%. Việc dùng oxy già với nồng độ cao hơn (ví dụ: 10%, 20% hoặc 35%) mà không pha loãng đúng cách có thể gây bỏng da nghiêm trọng.

– Thời gian tiếp xúc quá lâu: Nếu để oxy già tiếp xúc với da quá lâu mà không rửa sạch bằng nước, oxy già sẽ phá hủy lớp biểu bì, dẫn đến tổn thương mô và gây bỏng.

– Sử dụng không đúng cách trên vết thương sâu: Bôi oxy già lên vết thương hở rộng hoặc sâu có thể gây tổn thương thêm và làm chậm quá trình lành vết thương, gây kích ứng mạnh hoặc bỏng da.

– Sai lầm phổ biến khi sử dụng oxy già:

+ Tự ý sử dụng oxy già liên tục, lặp lại nhiều lần trên cùng một vùng da.

+ Không pha loãng đúng cách khi sử dụng loại oxy già có nồng độ cao.

+ Nhầm lẫn oxy già nồng độ cao (dùng trong công nghiệp hoặc tẩy rửa) với loại dùng trong y tế.

IV – Biểu hiện dùng oxy già bị bỏng

Tác động của oxy già lên da có thể gây bỏng với nhiều biểu hiện khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:

1. Bỏng nhẹ (ít nguy hiểm)

Xảy ra khi tiếp xúc với oxy già nồng độ thấp (3%) trong thời gian ngắn.

– Cảm giác châm chích, khó chịu ngay sau khi tiếp xúc với oxy già.

– Da có thể ửng đỏ do kích ứng.

2. Bỏng trung bình (cần theo dõi)

Xảy ra khi dùng oxy già nồng độ cao hơn 3% hoặc để oxy già trên da quá lâu.

– Khi oxy già phản ứng mạnh với da, vùng bị tổn thương có thể trở nên trắng nhạt.

– Xuất hiện các vết phồng rộp sưng đau, có thể gây khó chịu kéo dài.

3. Bỏng nặng (nguy hiểm, cần cấp cứu)

Xảy ra khi tiếp xúc với oxy già nồng độ cao (10-35%), đặc biệt là ở mặt, mắt hoặc vết thương hở lớn.

– Hoại tử mô, lở loét, đau dữ dội, có nguy cơ nhiễm trùng nặng.

Lưu ý: Khi oxy già dính vào mắt hoặc nuốt phải, cần phải đưa cấp cứu ngay lập tức

V – Các bước xử lý bỏng oxy già đúng cách

Khi bị bỏng oxy già, việc xử lý nhanh chóng và đúng cách giúp giảm tổn thương da, tránh nhiễm trùng và hạn chế sẹo. Dưới đây là các bước sơ cứu chi tiết:

Bước 1: Rửa sạch ngay vùng da bị bỏng

– Dội nước mát lên vùng bị bỏng ngay lập tức trong ít nhất 10-15 phút.

– Không dùng nước quá lạnh hoặc đá vì có thể làm tổn thương da thêm.

– Nếu bỏng xảy ra ở mắt, rửa liên tục bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý trong 15-20 phút, sau đó đến ngay cơ sở y tế.

Bước 2: Loại bỏ oxy già còn sót lại trên da

– Cởi bỏ quần áo, trang sức dính oxy già để tránh tiếp xúc thêm.

– Không dùng khăn khô để lau vết bỏng, vì có thể gây kích ứng thêm.

Bước 3: Làm dịu vết bỏng

– Dùng nước muối sinh lý hoặc kem bôi da Yoosun Rau má để giúp làm dịu da.

– Không tự ý bôi kem đánh răng, dầu ăn, nước mắm, vì có thể gây kích ứng hoặc nhiễm trùng.

Bước 4: Giảm đau và ngăn ngừa nhiễm trùng

– Nếu đau nhiều, có thể uống thuốc giảm đau (paracetamol hoặc ibuprofen).

– Nếu vết bỏng có nguy cơ nhiễm trùng, có thể dùng thuốc mỡ kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ.

Bước 5: Theo dõi vết bỏng và chăm sóc sau sơ cứu

– Không chọc vỡ bọng nước nếu có phồng rộp.

– Giữ vết bỏng khô thoáng, sạch sẽ, tránh chà xát mạnh.

– Tăng cường thực phẩm giàu vitamin C, protein để hỗ trợ quá trình lành vết thương.

– Nếu vết bỏng ở tay, mặt hoặc vùng tiếp xúc với ánh sáng, hãy che chắn cẩn thận để tránh thâm sẹo.

– Theo dõi dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đỏ, chảy dịch mủ, sốt, nếu có, cần đến gặp bác sĩ ngay.

Khi nào nên đi gặp bác sĩ:

– Bỏng diện rộng, có phồng rộp lớn hoặc hoại tử da.

– Bỏng ở mặt, mắt, miệng hoặc bộ phận nhạy cảm.

– Có dấu hiệu nhiễm trùng (mưng mủ, sưng đỏ, sốt).

– Cảm giác đau dữ dội, không thuyên giảm sau vài ngày.

VI – Biện pháp phòng ngừa bỏng oxy già

Để tránh bị bỏng oxy già, cần sử dụng đúng cách, đúng nồng độ và đúng mục đích. Dưới đây là các biện pháp phòng tránh hiệu quả:

1. Sử dụng oxy già đúng nồng độ

– Chỉ dùng oxy già 3% hoặc thấp hơn cho mục đích sát trùng.

– Không sử dụng oxy già nồng độ 10-35% nếu không có hướng dẫn chuyên môn (loại này chỉ dùng trong công nghiệp).

– Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.

2. Hạn chế thời gian tiếp xúc với da

– Không để oxy già lưu lại trên da quá lâu, rửa sạch sau khi sử dụng.

– Khi dùng để sát trùng vết thương, chỉ nên bôi một lượng nhỏ, không lạm dụng nhiều lần.

3. Đeo bảo hộ khi tiếp xúc với oxy già nồng độ cao

– Sử dụng găng tay, kính bảo hộ, khẩu trang khi tiếp xúc với oxy già có nồng độ cao hơn 3%.

– Tránh để oxy già bắn vào mắt, mặt, niêm mạc.

4. Bảo quản oxy già đúng cách

– Để nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp, vì ánh sáng có thể làm oxy già phân hủy nhanh.

– Đậy kín nắp sau khi sử dụng, tránh bay hơi hoặc bị oxy hóa.

– Tránh xa tầm tay trẻ em, không để trong khu vực dễ gây nhầm lẫn với nước uống hoặc thuốc khác.

5. Không dùng oxy già sai mục đích

– Không tự ý dùng oxy già để tẩy trắng da, rửa mắt, hoặc vệ sinh vết thương hở rộng.

– Không dùng oxy già để súc miệng thường xuyên vì có thể gây kích ứng nướu.

6. Kiểm tra hạn sử dụng của oxy già

– Không dùng oxy già đã hết hạn hoặc có dấu hiệu đục màu, mất tác dụng sủi bọt.

– Khi oxy già không còn sủi bọt khi tiếp xúc với vết thương, nghĩa là nó đã bị phân hủy và không còn hiệu quả.

VII – Một số câu hỏi thường gặp liên quan bỏng oxy già

Tìm hiểu những câu hỏi thường gặp về bỏng oxy già để biết cách xử lý đúng và ngăn ngừa tổn thương da:

1. Bỏng oxy già bao lâu thì khỏi? 

– Bỏng nhẹ: Thường khỏi sau 2-5 ngày.

– Bỏng trung bình: Mất khoảng 1-2 tuần để hồi phục hoàn toàn.

– Bỏng sâu, nặng: Có thể mất vài tuần đến vài tháng và có nguy cơ để lại sẹo.

2. Có để lại sẹo sau khi bị bỏng oxy già không?

Tùy vào mức độ bỏng:

– Bỏng nhẹ: Không để lại sẹo.

– Bỏng trung bình, phồng rộp: Có thể để lại thâm hoặc sẹo mờ nếu không chăm sóc tốt.

– Bỏng nặng, hoại tử: Nguy cơ để lại sẹo vĩnh viễn cao.

3. Khi bị bỏng oxy già, có nên bôi kem đánh răng hay các mẹo dân gian không?

Không! Bôi kem đánh răng, nước mắm, lòng trắng trứng hoặc dầu ăn có thể làm vết bỏng nặng hơn, gây kích ứng hoặc nhiễm trùng.

4. Có nên dùng oxy già để rửa vết thương hằng ngày không?

Không nên! Oxy già có thể phá hủy mô lành, làm chậm quá trình lành vết thương nếu dùng thường xuyên. Chỉ nên sử dụng trong trường hợp cần thiết và không lạm dụng.

5. Nếu nuốt phải oxy già có sao không?

Nguy hiểm! Nếu nuốt phải oxy già, có thể gây kích ứng niêm mạc, buồn nôn, đau bụng và nguy hiểm hơn là tổn thương nội tạng.

Cách xử lý: Không gây nôn, súc miệng ngay bằng nước sạch và đến bệnh viện kiểm tra ngay lập tức.

Việc hiểu đúng về bỏng oxy già giúp bạn sử dụng an toàn và xử lý kịp thời khi gặp sự cố. Hãy luôn cẩn thận và chủ động bảo vệ làn da. Mọi thắc mắc vui lòng liên hệ: 1800.1125

Tham khảo thêm:

• Bỏng kiềm nguy hiểm thế nào? Cách xử lý và phòng tránh
• Bị bỏng hàn bôi gì? Cách sơ cứu và xử lý tránh nhiễm trùng

Tài liệu tham khảo:

1. Medical Management Guidelines for Hydrogen Peroxide

https://wwwn.cdc.gov/TSP/MMG/MMGDetails.aspx?mmgid=304&toxid=55

2. Why You Shouldn’t Use Hydrogen Peroxide on Burns

https://www.healthline.com/health/hydrogen-peroxide-for-burns

3. Hydrogen Peroxide Toxicity

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585102/

4. Should You Use Hydrogen Peroxide to Clean a Wound?

https://healthcare.utah.edu/the-scope/health-library/all/2023/04/should-you-use-hydrogen-peroxide-clean-wound

5. Hydrogen Peroxide Solution, Non- – Uses, Side Effects, and More

https://www.webmd.com/drugs/2/drug-76035/hydrogen-peroxide/details

6. Chemical burns – first aid and treatment

https://www.healthdirect.gov.au/chemical-burns