Dị ứng gluten hay bệnh celiac là bệnh gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị.

Dị ứng gluten hay bệnh celiac là một dạng dị ứng tuy không phổ biến nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa, có thể dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng và tổn thương đường ruột. Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này chúng ta cùng tìm hiểu qua nội dung dưới đây.

I – Bệnh Celiac là bệnh gì?

Bệnh celiac là một phản ứng miễn dịch khi ăn gluten. Gluten là một hỗn hợp gồm 2 protein đó là gliadin và glutenin. 2 loại này có trong lúa mì, yến mạch, ngũ cốc.

Hiện tượng dị ứng gluten được hiểu là cơ thể không dung nạp gluten vào người, lúc này khi ăn thực phẩm chứa Gluten thì hệ thống miễn dịch sẽ sản sinh chất tấn công vào ruột non ngăn không cho cơ thể thấp thu các chất dinh dưỡng, tạo nên phản ứng dị ứng.

Gluten có trong lúa mì, yến mạch, ngũ cốc,…

( → Xem thêm: Bị dị ứng gan: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị dị ứng do gan)

II – Nguyên nhân dị ứng gluten là gì

Bệnh dị ứng gluten xảy ra do ăn thức ăn chứa gluten, tương tác giữa các gen, một số yếu tố môi trường khác nhưng nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được biết đến.

Thức ăn cho trẻ sơ sinh, nhiễm trùng đường tiêu hóa, vi khuẩn đường ruột góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh celiac. Đôi khi bệnh dị ứng gluten xuất hiện sau phẫu thuật, mang thai, sinh con, nhiễm virus, căng thẳng nghiêm trọng.

Bệnh dị ứng gluten có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, tuy nhiên nó có xu hướng phổ biến hơn ở những đối tượng:

– Có thành viên trong gia đình bị bệnh celiac hay viêm da herpetiformis

– Bệnh tiểu đường type 1

– Hội chứng down, hội chứng turner

– Bệnh tuyến giáp tự miễn

– Bị nhiễm vi khuẩn đại tràng (lymphocytic hoặc collagenous colitis)

– Bệnh lý Addison

– Viêm khớp dạng thấp

Dị ứng gluten có thể xảy ra ở mọi đối tượng, lứa tuổi

III – Triệu chứng dị ứng gluten ở trẻ em và người lớn

Những biểu hiện dị ứng gluten  có thể khác nhau giữa người lớn và trẻ em:

1. Biểu hiện dị ứng Gluten ở người lớn

Các triệu chứng dị ứng gluten phổ biến nhất ở người lớn là tiêu chảy, mệt mỏi, cân nặng giảm. Một số triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, buồn nôn, táo bón, đau bụng, nôn mửa.

Tuy nhiên, hơn một nửa số người lớn bị bệnh dị ứng gluten có dấu hiệu và triệu chứng không liên quan đến hệ tiêu hóa, như:

• Thiếu máu, thường do thiếu sắt
• Mất mật độ xương (loãng xương) hoặc làm mềm xương.
• Phát ban, phồng rộp và ngứa da
• Loét miệng, bệnh áptơ (xuất hiện những đốm trắng trên lưỡi, trong miệng)
• Đau đầu, mệt mỏi
• Đau khớp
• Chấn thương hệ thần kinh như tê, ngứa ran ở bàn chân, bàn tay, suy giảm chức năng nhận thức
• Giảm chức năng lá lách
• Trào ngược axit, ợ nóng

Ở người lớn, triệu chứng dị ứng rất đa dạng

2. Dấu hiệu dị ứng gluten ở trẻ em

Ở trẻ em dưới 2 tuổi, triệu chứng của bệnh celiac được biểu hiện như sau:

• Tiêu chảy mãn tính
• Nôn mửa
• Sưng bụng
• Chán ăn
• Bã cơ
• Chứng kém phát triển (Failure to thrive)

Trẻ tiêu chảy, chán ăn cũng là biểu hiện khi bị dị ứng gluten

Trẻ em lớn hơn có thể xuất hiện một số triệu chứng khác gồm: Tiêu chảy, táo bón, cân nặng giảm, cáu gắt, trì hoãn dậy thì, tầm vóc hạn chế,…

Một số triệu chứng thần kinh như rối loạn tăng động/thiếu tập trung (ADHD), nhức đầu, thiếu sự phối hợp cơ, cơ giật, khuyết tật học tập.

(→ Xem thêm cách xử lý khi bị dị ứng với baba TẠI ĐÂY)

IV – Khắc phục tình trạng dị ứng gluten như thế nào?

Người bệnh dị ứng với gluten với các biểu hiện như trên cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị theo chỉ định của bác sỹ.

Các bước xử lý được tiến hành như sau:

Bước 1: Xét nghiệm dị ứng gluten chẩn đoán bệnh

Các bác sĩ có thể yêu cầu hai loại xét nghiệm máu để chẩn đoán bệnh celiac là:

– Xét nghiệm huyết thanh để tìm kiếm các kháng thể trong máu, nếu mức độ của một số protein kháng thể cao, có thể chỉ ra phản ứng miễn dịch với gluten.

– Xét nghiệm di truyền đối với kháng nguyên bạch cầu ở người (HLA-DQ2 và HLA-DQ8), được sử dụng để xác định dị ứng gluten.

Nếu sau các xét nghiệm máu xác định bệnh celiac, bác sĩ có thể yêu cầu nội soi để xem ruột non, lấy mẫu mô nhỏ (sinh thiết) để phân tích thiệt hại nhung mao.

Xét nghiệm huyết thanh tìm kháng thể trong máu

Bước 2: Điều trị dị ứng gluten

Thực hiện chế độ ăn uống không có gluten suốt đời là cách tốt nhất để kiểm soát bệnh dị ứng gluten. Ngoài lúa mì, có một số loại thực phẩm chứa gluten mà người bị dị ứng nên loại bỏ khỏi chế độ ăn uống như lúa mạch, bột báng, lúa mì bulgur, lúa mì cứng, bột graham, mạch nha, lúa mạch đen, lúa mì Spenta, tiểu hắc mạch. 

Ngoài ra gluten có thể ẩn trong một số thực phẩm, thuốc, sản phẩm không phải thực phẩm như: son môi, thảo dược, phong bì, keo dán tem, vitamin, khoáng chất.

Khi bạn loại bỏ được gluten khỏi chế độ ăn uống, viêm ruột non sẽ giảm đi trong vài tuần. Các nhung mao có thể mọc lại sau vài tháng đến vài năm. Vấn đề về ruột non sẽ được cải thiện nhanh hơn ở trẻ em.

Đồng thời, người dị ứng với gluten nên thực hiện một số biện pháp điều trị sau:

– Bổ sung các vitamin (như vitamin B12, vitamin D, vitamin K) và khoáng chất (như canxi, folate, kẽm, iron) được các chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ khuyên bổ sung nếu như bị thiếu hụt dinh dưỡng trầm trọng. 

Người bệnh cần được bổ sung các loại vitamin để cải thiện dinh dưỡng

– Nếu như bị loét dạ dày, người bệnh cần được theo dõi y tế để đảm bảo đáp ứng với chế độ ăn không gluten. 

– Sử dụng thuốc để kiểm soát viêm đường ruột trong trường hợp bị tổn thương ruột non nặng. Thuốc steroid được dùng để kiểm soát tình trạng viêm, giảm các triệu chứng dị ứng gluten..

– Một số loại thuốc cho da như dapsone được dùng khi bạn bị viêm da herpetiformis.

– Nếu bị bệnh celiac mãn tính với các triệu chứng nghiêm trọng, thường xuyên tái phát khiến ruột non không lành có thể sử dụng liệu pháp steroid hoặc bôi trực khuẩn, steroids toàn thân như prednisone.

Trên đây là những thông tin về dị ứng gluten hay bệnh celiac . Vì gluten có mặt trong rất nhiều thực phẩm, món ăn khác nhau nên những người bị dị ứng gluten free tốt nhất trước khi sử dụng nên tìm hiểu kỹ thành phần trong chế biến thức ăn và vật phẩm sử dụng. 

Nếu còn băn khoăn nào khác, có thể liên hệ tổng đài chăm sóc sức khỏe miễn cước 18001125 để được dược sỹ tư vấn.