Dị ứng mạt nhà là gì? Biểu hiện và cách điều trị dứt điểm

Bạn có bao giờ bị hắt hơi liên tục, ngứa mũi hay nổi mẩn mỗi khi dọn dẹp phòng ngủ? Nguyên nhân có thể đến từ những “vị khách tí hon” mang tên mạt bụi nhà. Dù không nhìn thấy bằng mắt thường, chúng lại là thủ phạm hàng đầu gây dị ứng mạt nhà, khiến nhiều người khổ sở quanh năm. Cùng tìm hiểu vì sao hiện tượng này xảy ra và cách chữa dị ứng mạt bụi nhà an toàn, hiệu quả ngay tại nhà nhé!

I – Mạt bụi nhà là con gì?

Mạt bụi nhà (tên khoa học: Dermatophagoides) là loài sinh vật siêu nhỏ thuộc nhóm ve bét, sống chủ yếu trong bụi, nệm, chăn ga, gối, thảm, rèm cửa, thú nhồi bông và các vật dụng vải trong nhà. Chúng không nhìn thấy bằng mắt thường, chỉ dài khoảng 0,2 – 0,3 mm, nhưng có thể gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người, đặc biệt với người có cơ địa dị ứng hoặc hen suyễn.

Mạt bụi không cắn người hay hút máu như muỗi hoặc rệp. Thay vào đó, chúng ăn tế bào da chết, tóc, lông động vật và nấm mốc.

Mạt nhà là loài sinh vật siêu nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường

Vấn đề nằm ở chỗ là phân và xác chết của mạt bụi chứa protein dễ gây kích ứng hệ miễn dịch. Khi hít phải hoặc tiếp xúc qua da, cơ thể sẽ phản ứng bằng viêm mũi dị ứng, hen phế quản hoặc viêm da cơ địa, gọi chung là dị ứng mạt bụi nhà.

Hai loại phổ biến nhất là:

–  Mạt nhà DF (Dermatophagoides farinae):  thường sống ở vùng khí hậu khô, mát.

– Mạt nhà DP (Dermatophagoides pteronyssinus): phổ biến ở vùng ẩm, nhiệt đới như Việt Nam.

Mạt bụi phát triển mạnh ở nơi có độ ẩm 60 – 80% và nhiệt độ 20 – 25°C, đặc biệt trong phòng ngủ, sofa và thảm trải sàn – những nơi khó vệ sinh triệt để. Vì thế, dị ứng mạt bụi nhà là vấn đề sức khỏe hô hấp, da liễu thường gặp trong gia đình hiện đại.

II – Dị ứng mạt nhà là gì?

Dị ứng mạt nhà là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với mạt bụi và các chất thải của chúng trong môi trường sống. Mạt nhà là những sinh vật cực nhỏ, thường trú ngụ trong bụi, nệm, chăn ga, gối, rèm cửa và thảm. Khi con người hít phải hoặc chạm vào phân, xác chết hay protein từ mạt bụi, hệ miễn dịch sẽ nhận nhầm đó là “chất lạ có hại” và tạo ra phản ứng dị ứng.

Các phản ứng dị ứng này không lây từ người sang người mà xảy ra khi cơ thể nhạy cảm với protein trong mạt bụi nhà. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ nhỏ, người có cơ địa dị ứng và những ai thường xuyên ở trong môi trường kín, ẩm, nhiều bụi.

Tình trạng dị ứng mạt bụi nhà nếu không được nhận biết và xử lý đúng cách có thể kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng đến hô hấp, giấc ngủ và chất lượng cuộc sống hàng ngày.

III – Nguyên nhân dị ứng với mạt bụi nhà

Những lý do phổ biến khiến bạn dễ bị dị ứng mạt bụi nhà:

1. Môi trường sống ẩm thấp, ít thông thoáng

Mạt bụi sinh sôi mạnh trong không gian có độ ẩm cao (60 – 80%) và nhiệt độ khoảng 20 – 25 độ C. Nếu nhà cửa không được vệ sinh thường xuyên, đặc biệt là các vật dụng vải, chúng sẽ nhanh chóng phát triển và gây ra dị ứng mạt bụi nhà.

Người sống trong môi trường ẩm thấp, kín gió thường bị dị ứng mạt nhà

2. Tích tụ tế bào da chết và nấm mốc

Mạt bụi sống nhờ vào tế bào da chết của người và động vật. Khi giường nệm, chăn gối không được giặt giũ định kỳ, chúng trở thành “nguồn thức ăn” dồi dào cho mạt bụi. Ngoài ra, nấm mốc trong không khí cũng góp phần tạo điều kiện cho chúng phát triển.

3. Cơ địa nhạy cảm hoặc có tiền sử dị ứng

Những người mắc viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa hoặc hen phế quản có nguy cơ cao bị dị ứng với mạt bụi. Hệ miễn dịch của họ dễ nhận nhầm protein trong phân hoặc xác mạt là chất có hại, từ đó sinh ra phản ứng dị ứng.

Nếu không kiểm soát tốt, dị ứng với mạt bụi nhà có thể làm bệnh nền tái phát nặng hơn, đặc biệt là các bệnh hô hấp.

4. Hệ miễn dịch kém 

Trẻ bị dị ứng mạt bụi thường do hệ miễn dịch còn non yếu, dễ phản ứng mạnh với dị nguyên. Trong khi đó, người cao tuổi lại có sức đề kháng kém, khiến cơ thể khó kiểm soát các phản ứng viêm do dị ứng gây ra.

5. Thói quen vệ sinh chưa đúng cách

Giặt chăn ga không thường xuyên, ít hút bụi thảm, dùng máy lạnh lâu ngày không vệ sinh, hay phơi đồ trong phòng kín đều tạo điều kiện cho mạt bụi phát triển và tích tụ. Đây là nguyên nhân khiến nhiều người bị dị ứng mạt nhà mà không nhận ra.

IV – Triệu chứng dị ứng mạt bụi

Dị ứng mạt bụi nhà có thể gây ra nhiều biểu hiện khác nhau, tùy theo cơ địa và mức độ tiếp xúc với dị nguyên. Các triệu chứng thường gặp chủ yếu ảnh hưởng đến đường hô hấp, da và mắt, khiến người bệnh khó chịu, mệt mỏi, thậm chí mất ngủ kéo dài nếu không được kiểm soát.

Dưới đây là những biểu hiện dị ứng với mạt bụi điển hình nhất:

1. Biểu hiện ở đường hô hấp

Đây là nhóm biểu hiện phổ biến nhất khi bị dị ứng mạt bụi nhà, thường dễ nhầm với cảm lạnh thông thường. Người bệnh có thể gặp:

– Hắt hơi liên tục, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi dọn dẹp, thay ga giường.

– Chảy nước mũi, nghẹt mũi, sổ mũi dai dẳng, đôi khi có cảm giác ngứa sâu trong mũi.

– Ho khan hoặc ho có đờm, nhất là vào ban đêm.

– Khó thở, khò khè, tức ngực ở người có bệnh hen phế quản.

Các triệu chứng này thường nặng hơn khi ở trong không gian kín, nhiều bụi, chăn gối lâu ngày không giặt, và giảm bớt khi ra ngoài trời thoáng khí. Nếu kéo dài, người bệnh dễ bị viêm mũi dị ứng mạn tính hoặc hen do dị ứng mạt bụi.

2. Triệu chứng ngoài da

Khi các protein gây dị ứng từ mạt bụi tiếp xúc với da, cơ thể sẽ phản ứng bằng các biểu hiện:

– Ngứa, nổi mẩn đỏ, phát ban hoặc nổi mề đay, đặc biệt ở vùng cổ, tay, lưng – nơi da thường chạm vào chăn, nệm.

– Da khô, bong tróc hoặc sưng viêm nhẹ.

– Một số trường hợp có thể xuất hiện viêm da tiếp xúc dị ứng, khiến vùng da ngứa rát, đau khi chạm vào.

Với người có cơ địa dị ứng hoặc viêm da cơ địa, tiếp xúc với mạt bụi dễ khiến bệnh bùng phát mạnh hơn. Lúc này, việc chăm sóc da dịu nhẹ rất quan trọng.

Nếu mảng đỏ lan rộng hoặc kéo dài nhiều ngày, nên đi khám bác sĩ da liễu

3. Biểu hiện ở mắt

Mạt bụi không chỉ gây kích ứng mũi và da mà còn ảnh hưởng đến mắt. Các triệu chứng bao gồm:

– Ngứa mắt, chảy nước mắt liên tục.

– Cảm giác xốn cộm, khó mở mắt lâu.

– Đỏ mắt, sưng mí hoặc viêm kết mạc dị ứng nếu tiếp xúc kéo dài.

Những người thường xuyên ngủ trên nệm cũ hoặc không thay vỏ gối thường xuyên có nguy cơ cao gặp phải các biểu hiện này.

4. Triệu chứng toàn thân

Ngoài các biểu hiện tại chỗ, một số người còn gặp:

– Đau đầu nhẹ, cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ do hô hấp kém.

– Khó tập trung, giảm năng suất làm việc vì thiếu oxy khi mũi tắc nghẽn.

– Khó ngủ hoặc mất ngủ do ngứa, hắt hơi, nghẹt mũi về đêm.

Khi triệu chứng dị ứng mạt bụi kéo dài, người bệnh dễ rơi vào vòng lặp viêm mũi, ho, mất ngủ, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe lâu dài.

V – Cách điều trị dị ứng mạt bụi nhà

Nguyên tắc điều trị dị ứng mạt bụi nhà bao gồm hai hướng chính: Điều trị triệu chứng và điều trị căn nguyên.

1. Điều trị triệu chứng 

Việc điều trị nhằm giảm nhẹ các triệu chứng cấp tính và giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn:

– Thuốc kháng Histamine: Dạng uống hoặc xịt, giúp giảm nhanh các triệu chứng như hắt hơi, ngứa, chảy nước mũi.

– Corticosteroid dạng Xịt/Hít: Đây là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho viêm mũi và hen suyễn. Thuốc được xịt trực tiếp vào mũi hoặc hít vào phổi để giảm viêm.

– Thuốc thông mũi: Giảm nghẹt mũi tạm thời, nhưng chỉ nên dùng ngắn ngày để tránh tác dụng phụ.

– Thuốc đối kháng Leukotriene: Có thể được sử dụng để kiểm soát viêm mũi dị ứng và hen suyễn, đặc biệt khi các thuốc khác không hiệu quả.

Bên cạnh thuốc tây, có thể dùng kem bôi chứa chiết xuất rau má ể làm dịu vùng da bị ngứa, sưng đỏ. Centella Asiatica Extract trong sản phẩm giúp kháng viêm nhẹ, giảm rát da và hỗ trợ phục hồi hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, an toàn cho cả trẻ nhỏ và người lớn.

Bôi kem chứa chiết xuất rau má sẽ giảm cảm giác ngứa, hạn chế gãi gây trầy xước và viêm nhiễm.

2. Điều trị căn nguyên – giảm tái phát lâu dài

Miễn dịch liệu pháp (Allergy Immunotherapy) là phương pháp điều trị lâu dài, thay đổi phản ứng của hệ thống miễn dịch để cơ thể dần dung nạp với chất gây dị ứng.

Hình thức:

– Tiêm dưới da (SCIT): Tiêm định kỳ các liều kháng nguyên mạt bụi tăng dần.

– Ngậm dưới lưỡi (SLIT): Bệnh nhân tự ngậm thuốc dưới lưỡi hàng ngày tại nhà.

Phương pháp này thường được áp dụng khi bệnh nhân dị ứng nặng và các thuốc điều trị triệu chứng không mang lại hiệu quả hoặc khi bệnh nhân không thể tránh được tác nhân gây dị ứng.

Ngoài ra, xét nghiệm dị ứng mạt nhà sẽ giúp xác định chính xác loại mạt gây dị ứng (DF hay DP), từ đó điều chỉnh phác đồ cá nhân hóa phù hợp.

VI – Cách phòng ngừa dị ứng mạt bụi tại nhà

Phòng ngừa là bước quan trọng nhất giúp hạn chế nguy cơ bị dị ứng mạt bụi nhà, đặc biệt với người có cơ địa nhạy cảm hoặc từng mắc viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa. Mục tiêu chính là giảm tối đa sự hiện diện của mạt bụi trong không gian sống và tăng sức đề kháng cho cơ thể.

Dưới đây là những biện pháp hiệu quả, dễ thực hiện để phòng ngừa dị ứng mạt bụi ngay tại nhà:

1. Giữ nhà cửa sạch sẽ và thông thoáng

– Dọn dẹp, lau bụi và hút bụi ít nhất 2 lần mỗi tuần, tập trung ở khu vực dễ tích tụ như thảm, sofa, rèm cửa và gầm giường.

– Dùng máy hút bụi có bộ lọc HEPA, giúp giữ lại các hạt bụi siêu nhỏ và mạt bụi trong không khí.

– Mở cửa sổ vào buổi sáng để không khí lưu thông, giảm độ ẩm trong nhà.

– Duy trì độ ẩm phòng dưới 50%, vì mạt bụi phát triển mạnh trong môi trường ẩm. Nếu cần, có thể sử dụng máy hút ẩm hoặc máy lọc không khí.

2. Vệ sinh chăn ga, gối nệm định kỳ

– Giặt chăn ga, vỏ gối, rèm cửa bằng nước nóng trên 60°C mỗi tuần để tiêu diệt mạt bụi và trứng.

– Phơi nắng trực tiếp hoặc sấy khô hoàn toàn trước khi sử dụng.

– Dùng vỏ bọc chống mạt bụi cho nệm, gối, và thay định kỳ 6 tháng/lần.

– Hạn chế dùng thú nhồi bông, thảm lông, màn dày trong phòng ngủ, vì đây là nơi mạt bụi dễ trú ngụ.

Giữ chăn ga, gối nệm sạch sẽ không chỉ giúp giảm nguy cơ dị ứng mạt bụi nhà, mà còn mang lại không gian nghỉ ngơi sạch, khô thoáng, bảo vệ sức khỏe hô hấp cho cả gia đình

3. Kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ

– Mạt bụi phát triển mạnh ở độ ẩm 60–80% và nhiệt độ 20–25°C, nên cần giữ phòng mát, khô và có ánh sáng tự nhiên.

– Không để quần áo hoặc chăn ẩm lâu trong phòng.

– Nếu thời tiết nồm hoặc ẩm, nên bật điều hòa ở chế độ hút ẩm hoặc sử dụng máy hút ẩm.

4. Chăm sóc cơ thể và da đúng cách

– Tắm rửa sạch mỗi ngày, đặc biệt sau khi dọn dẹp hoặc tiếp xúc với bụi.

– Không gãi hoặc chà xát vùng da ngứa, vì có thể gây trầy xước và viêm nhiễm.

– Giữ ẩm cho da bằng kem dưỡng nhẹ, không hương liệu để tránh kích ứng.

– Với vùng da bị ngứa hoặc mẩn đỏ, bôi kem chứa chiết xuất rau má, giúp làm dịu da, giảm viêm và phục hồi lớp bảo vệ tự nhiên của da.

( Xem bộ sản phẩm chứa chiết xuất rau má: https://yoosun.vn/ )

5. Hạn chế các yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng

– Không hút thuốc trong nhà vì khói thuốc khiến niêm mạc mũi và da nhạy cảm hơn.

– Tránh nuôi thú cưng trong phòng ngủ, đặc biệt với trẻ nhỏ bị dị ứng.

– Không để phòng kín, ẩm ướt hoặc ít ánh sáng trong thời gian dài.

– Hạn chế dùng bình xịt tạo mùi, nước hoa phòng vì có thể gây kích ứng đường hô hấp.

6. Tăng cường sức đề kháng

– Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, đặc biệt là các thực phẩm giàu vitamin C và E giúp giảm viêm và tăng khả năng chống oxy hóa.

– Uống đủ nước mỗi ngày để làm dịu niêm mạc mũi, họng.

– Tập thể dục nhẹ nhàng, giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng. Vì stress có thể khiến phản ứng dị ứng nặng hơn.

Dị ứng mạt bụi nhà là một bệnh lý dị ứng mạn tính khá phổ biến, có thể tái phát nhiều lần nếu môi trường sống không được vệ sinh và kiểm soát đúng cách. Vì vậy, hãy luôn giữ nhà sạch, khô thoáng, giặt chăn ga thường xuyên và điều trị đúng cách để giúp kiểm soát dị ứng hiệu quả.

Tham khảo thêm:

• Cách chữa dị ứng nhộng tằm tại nhà
• Triệu chứng dị ứng côn trùng

Tài liệu tham khảo:

1. Dust Mite Allergy

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560718/

2. Domestic mite–induced allergy: Causes, diagnosis, and future directions

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6201173/

3. House dust mite control measures for asthma: systematic review

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18445182/

Kem bôi da Yoosun Rau má

• Làm thơm và dưỡng da, giúp da mềm mịn
• Góp phần ngăn ngừa các tác nhân gây mụn, rôm sảy, mẩn ngứa, hăm da
• Làm mát dịu da
• Làm mờ các vết sẹo, vết thâm do mụn

Gel tắm gội thảo dược Yoosun Rau má

Làm sạch nhẹ nhàng. Giúp làm mát, dịu da, góp phần ngăn ngừa mẩn ngứa, giảm mẩn đỏ.

Sữa dưỡng ẩm cho bé Yoosun Rau má

• Dưỡng ẩm, làm mềm da, mát da
• Giúp giảm ngứa do khô da

Dầu massage cho bé Yoosun Rau má

• Làm mềm, mượt da, hỗ trợ cho việc mát - xa cho bé
• Tạo lớp màng giữ ẩm trên da bé, tăng cường hàng rào bảo vệ da
• Giúp làm mát, dịu da, dùng cho các vết hăm tã, vùng cứt trâu của trẻ

CÔNG TY TNHH ĐẠI BẮC
Địa chỉ: Số 11, đường Công Nghiệp 4, Khu Công Nghiệp Sài Đồng B, Phường Long Biên, Tp. Hà Nội
Nhà máy sản xuất: Đường D1, KCN Yên Mỹ II, xã Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên