Dị ứng ba ba: Dấu hiệu, cách chữa và phòng ngừa tái phát

Ba ba là món ăn bổ dưỡng, chứa nhiều đạm và khoáng chất tốt cho sức khỏe. Tuy vậy, không ít người sau khi ăn lại gặp tình trạng dị ứng ba ba với các phản ứng như nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, sưng phù môi hoặc đau bụng.

Thậm chí, một số trường hợp có thể khó thở, chóng mặt. Vậy ăn ba ba bị dị ứng là do đâu, dị ứng ba ba phải làm sao, và cách chữa dị ứng baba tại nhà nào giúp giảm nhanh triệu chứng, an toàn cho da và cơ thể? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

I – Tìm hiểu đặc điểm của ba ba

Ba ba (còn gọi là baba, cua đinh ở một số vùng) là loài bò sát thuộc họ Ba ba (Trionychidae), cùng nhóm với rùa nhưng có nhiều đặc điểm khác biệt thú vị. Dưới đây là phần tổng hợp kiến thức ngắn gọn, khoa học và dễ hiểu về loài này

1. Phân loại và đặc điểm sinh học

Ba ba (tên khoa học Pelodiscus sinensis, thuộc họ Trionychidae, bộ Testudines) là loài động vật máu lạnh, có thể sống cả dưới nước và trên cạn.

Chúng thuộc nhóm rùa mai mềm, phần mai không cứng như rùa thông thường mà được bao phủ bởi một lớp da dày, dai và linh hoạt, giúp chúng di chuyển nhanh và thích nghi tốt với môi trường sông hồ.

2. Đặc điểm nhận dạng

Ba ba có mai mềm, dẹt và tròn, thường mang màu nâu xám hoặc xanh lục tùy theo môi trường sống. Chúng có đầu nhỏ, cổ dài, mõm nhọn như vòi giúp dễ dàng thở khi chỉ cần ngoi đầu lên mặt nước.

Với bốn chân có màng bơi, ba ba di chuyển linh hoạt trong môi trường nước tĩnh như ao, hồ hay sông nhỏ. Thông thường, một con ba ba trưởng thành nặng từ 1–5 kg, cá thể lớn có thể đạt tới 10 kg.

Ba ba (hay còn gọi là rùa mai mềm) là một loài bò sát có giá trị cao về mặt ẩm thực và y học

3. Tập tính và môi trường sống

Ba ba thường sinh sống ở sông, hồ hoặc ao nước ngọt có đáy bùn, nơi chúng dễ dàng ẩn mình dưới lớp bùn để tránh kẻ thù và chỉ thò đầu lên mặt nước để thở. Là loài ăn tạp thiên về động vật, ba ba chủ yếu săn các loài cá nhỏ, tôm, cua, ốc, nhuyễn thể và đôi khi ăn cả thực vật thủy sinh.

Tuy có khả năng thích nghi tốt, nhưng ba ba lại rất nhạy cảm với ô nhiễm nguồn nước, sự thay đổi nhiệt độ và hóa chất trong môi trường sống.

4. Giá trị dinh dưỡng và ẩm thực

Thịt ba ba được xem là thực phẩm bổ dưỡng, giàu:

– Protein (hơn 16%)

– Canxi, photpho, sắt

– Vitamin A, B1, B2, D và E

Vì vậy, dân gian cho rằng ăn thịt ba ba giúp bồi bổ sức khỏe, tăng sinh lực, phục hồi cơ thể sau ốm. Tuy nhiên, ăn ba ba có bị dị ứng không là điều nhiều người cần lưu ý, bởi không ít trường hợp ăn ba ba bị dị ứng do cơ địa mẫn cảm hoặc chế biến không kỹ.

II – Ăn ba ba có bị dị ứng không?

Có, ăn ba ba có thể bị dị ứng. Thịt ba ba được xếp vào nhóm thực phẩm dễ gây dị ứng tương tự như hải sản, nhộng, thịt bò, trứng, đậu phộng, do chứa hàm lượng protein rất cao và một số thành phần khác.

III – Dị ứng ba ba là như thế nào?

Dị ứng baba là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với protein hoặc các hợp chất lạ có trong thịt ba ba. Thay vì dung nạp bình thường, hệ miễn dịch lại coi những chất này là “chất gây hại” và giải phóng histamin cùng các chất trung gian khác, dẫn đến hàng loạt triệu chứng trên da, tiêu hóa hoặc hô hấp.

Trong thịt ba ba có một số protein lạ gây nên dị ứng

IV – Tại sao ăn ba ba bị dị ứng?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này, trong đó có 4 nguyên nhân phổ biến nhất:

1. Phản ứng với protein lạ trong thịt ba ba

Thịt ba ba rất giàu protein và acid amin. Đây là  nguồn dinh dưỡng quý nhưng cũng chính là nguyên nhân hàng đầu gây dị ứng. Ở những người có cơ địa mẫn cảm, hệ miễn dịch không dung nạp được các loại protein này, từ đó giải phóng histamin và hàng loạt chất trung gian khác.

Kết quả là cơ thể xuất hiện các triệu chứng dị ứng baba như ngứa, mẩn đỏ, nổi mề đay, buồn nôn hoặc sưng phù.

2. Ăn thịt ba ba chưa chín hoặc ôi thiu

Ba ba sống ở ao hồ, sông nước, môi trường dễ chứa vi khuẩn, ký sinh trùng và độc tố tự nhiên. Nếu thịt không được sơ chế kỹ hoặc chưa nấu chín hoàn toàn, các độc tố và vi sinh vật này có thể xâm nhập vào cơ thể, gây ngộ độc và dị ứng ba ba.

Thịt ôi, để lâu ngày hoặc bảo quản kém cũng làm tăng nguy cơ sinh độc tố, khiến cơ thể phản ứng mạnh hơn.

3. Cơ địa dị ứng hoặc nhạy cảm với hải sản

Những người từng bị dị ứng tôm, cua, cá biển, mực… có nguy cơ cao bị dị ứng ba ba do phản ứng chéo giữa các loại protein. Ở nhóm này, chỉ cần ăn một lượng nhỏ thịt ba ba, cơ thể có thể lập tức phản ứng với các dấu hiệu như ngứa rát, nổi mẩn đỏ, đau bụng hoặc khó thở.

4. Kết hợp thực phẩm sai cách khi ăn ba ba

Một số món ăn “xung khắc” với ba ba như thịt chó, rượu, hải sản khác hoặc bia lạnh có thể làm tăng phản ứng dị ứng. Sự tương tác giữa các loại protein và enzyme tiêu hóa khiến cơ thể khó hấp thu, dẫn đến rối loạn tiêu hóa hoặc dị ứng baba.

V – Biểu hiện của dị ứng ba ba

Biểu hiện của dị ứng ba ba (hay còn gọi là dị ứng baba) thường xuất hiện khá nhanh, chỉ sau 15 phút đến 2 giờ kể từ khi ăn thịt ba ba. Mức độ phản ứng có thể nhẹ hoặc nặng tùy cơ địa từng người. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến và cách nhận biết sớm:

1. Dấu hiệu ngoài da

Đây là nhóm triệu chứng dễ nhận biết nhất khi bị dị ứng ba ba:

– Nổi mẩn đỏ li ti hoặc mề đay toàn thân: Bắt đầu từ vùng cổ, ngực, mặt rồi lan xuống tay, bụng, lưng. Da có thể sần lên, cảm giác ngứa rát, nóng ran.

– Ngứa ngáy dữ dội: Người bệnh thường cảm thấy ngứa sâu dưới da, càng gãi càng ngứa, có thể dẫn đến trầy xước, viêm da thứ phát.

– Sưng phù nhẹ ở môi, mí mắt, tai hoặc cổ: Đây là phản ứng phù mạch, dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng mạnh với dị nguyên.

– Một số người xuất hiện phát ban dạng rát bỏng, da khô, nóng, có cảm giác châm chích.

Ở thể nhẹ, chỉ có vài nốt mẩn nhỏ và ngứa thoáng qua; nhưng nếu vùng mẩn đỏ lan nhanh hoặc sưng phù mặt, cổ, mắt cần theo dõi sát vì có nguy cơ chuyển sang dị ứng nặng.

Khi bị dị ứng ba ba, một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là nổi mẩn đỏ li ti trên da.

2. Dấu hiệu ở đường tiêu hóa

Các dấu hiệu ở hệ tiêu hóa là minh chứng rõ cho việc cơ thể không dung nạp được thịt ba ba:

– Đau quặn bụng, chủ yếu ở vùng quanh rốn hoặc thượng vị, cảm giác cồn cào, khó chịu.

– Buồn nôn, nôn nhiều lần, đặc biệt khi ăn phải thịt ba ba chưa chín kỹ.

– Tiêu chảy, đi phân lỏng nhiều lần trong ngày, đây là phản ứng loại bỏ dị nguyên ra khỏi cơ thể.

– Đầy hơi, chướng bụng, ợ nóng, kèm cảm giác nóng rát dạ dày

Đây là phản ứng cho thấy cơ thể đang cố gắng đào thải protein lạ hoặc độc tố ra ngoài.

3. Dấu hiệu ở hô hấp và toàn thân

Trường hợp dị ứng baba nặng có thể gây ảnh hưởng đến đường hô hấp, tim mạch và hệ thần kinh:

– Nghẹt mũi, hắt hơi liên tục, ho khan hoặc khò khè khó thở, nhất là ở người có tiền sử viêm mũi dị ứng, hen phế quản.

– Tê môi, ngứa họng, cảm giác nghẹn ở cổ, nói khó, khàn tiếng.

– Chóng mặt, tụt huyết áp, mệt lả, vã mồ hôi, có thể dẫn đến sốc phản vệ nếu không xử trí kịp thời.

Một số người thấy da tái, tim đập nhanh, tay chân lạnh, đây là dấu hiệu nguy hiểm, cần được đưa đi cấp cứu ngay.

VI – Cách chữa dị ứng baba tại nhà khi bị nhẹ

Nếu sau khi ăn ba ba bạn chỉ bị ngứa nhẹ, nổi vài nốt mẩn đỏ hoặc khó chịu thoáng qua, có thể áp dụng những cách chữa dị ứng ba ba tại nhà đơn giản dưới đây để giúp cơ thể tự phục hồi nhanh hơn:

1. Uống nhiều nước ấm

Khi bị dị ứng ba ba mức độ nhẹ, việc uống nhiều nước ấm là bước đầu tiên và rất quan trọng. Nước ấm giúp cơ thể thải bớt dị nguyên qua đường tiểu, đồng thời làm dịu cảm giác nóng rát, ngứa ngáy do histamin gây ra.

Bạn có thể pha thêm vài lát gừng tươi để làm ấm bụng, hỗ trợ tiêu hóa và giảm cảm giác buồn nôn. Tuy nhiên, nên tránh uống nước lạnh, cà phê hoặc rượu bia, vì những loại đồ uống này có thể khiến phản ứng dị ứng diễn ra mạnh hơn, khiến cơ thể lâu hồi phục hơn.

2. Ăn nhẹ, thanh đạm trong ngày đầu

Trong những ngày đầu khi bị dị ứng ba ba nhẹ, bạn nên ưu tiên các món ăn dễ tiêu và thanh mát như cháo trắng, rau luộc, canh rau má hoặc bí xanh để giúp cơ thể giải nhiệt và phục hồi nhanh hơn.

Đồng thời, cần tránh các thực phẩm dễ gây kích ứng như hải sản, trứng, món cay nóng hay đồ chiên nhiều dầu mỡ, vì chúng có thể khiến cảm giác ngứa và nổi mẩn kéo dài, làm chậm quá trình hồi phục của da.

3. Tắm nước lá khế hoặc lau người bằng nước mát

Các loại lá như lá khế chua, lá kinh giới hoặc lá trầu không đều có tính kháng viêm và làm mát tự nhiên, giúp giảm ngứa và làm dịu vùng da bị mẩn đỏ.

Sau khi đun sôi, bạn nên để nước nguội bớt rồi dùng khăn mềm thấm nước lau nhẹ lên vùng da tổn thương, tránh chà xát mạnh để không làm da bị kích ứng hoặc trầy xước thêm.

4. Bôi kem dịu da chứa chiết xuất rau má

Sau khi làm sạch da, bạn có thể thoa một lớp mỏng kem chứa chiết xuất rau má (Centella Asiatica Extract) lên vùng da bị ngứa hoặc nổi mẩn để làm dịu nhanh và hỗ trợ phục hồi.

Loại kem này vừa giúp giảm đỏ rát, giảm ngứa, dưỡng da, vừa lành tính vì không chứa corticoid, phù hợp cho cả người lớn lẫn trẻ nhỏ.

Kem bôi chứa chiết xuất rau má là lựa chọn an toàn và hiệu quả giúp làm dịu da, giảm ngứa, hỗ trợ phục hồi nhanh hơn.

( Xem thêm bộ sản phẩm chứa chiết xuất rau má: www.yoosun.vn )

VII – Cách xử lý khi bị dị ứng ba ba nặng

Trong một số trường hợp, dị ứng ba ba (dị ứng baba) không chỉ dừng lại ở ngứa nhẹ hay nổi mẩn mà có thể diễn tiến nhanh thành phản ứng dị ứng toàn thân hoặc sốc phản vệ.

Tình huống nguy hiểm đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp bạn xử lý đúng cách khi bị dị ứng ba ba nặng:

1. Đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất

Nếu người bệnh xuất hiện các dấu hiệu như sưng nhanh vùng mặt, cổ hoặc lưỡi, kèm theo khó thở, tức ngực, choáng váng, tụt huyết áp, da tái nhợt, cần đưa đi cấp cứu ngay lập tức.

Đây là những triệu chứng cảnh báo sốc phản vệ, phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể dẫn đến ngừng tim, ngừng thở nếu không xử lý kịp thời.

Trong tình huống này, bác sĩ sẽ tiến hành tiêm Adrenaline (Epinephrine) để ổn định huyết áp, cải thiện hô hấp và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

2. Dùng thuốc điều trị tại cơ sở y tế

Khi được đưa đến bệnh viện, người bệnh sẽ được bác sĩ đánh giá mức độ phản ứng dị ứng và chỉ định điều trị phù hợp. Trường hợp phản vệ nặng, bác sĩ sẽ tiêm Adrenaline (Epinephrine) ngay để khôi phục tuần hoàn và hô hấp.

Sau đó, người bệnh có thể được dùng thuốc kháng histamin nhằm giảm ngứa, sưng và nổi mẩn, kết hợp tiêm hoặc truyền corticoid để kiểm soát viêm và ổn định phản ứng miễn dịch.

Nếu có biểu hiện khó thở hoặc tụt huyết áp, bệnh nhân sẽ được truyền dịch và hỗ trợ thở oxy để duy trì nhịp tim, huyết áp và đảm bảo oxy cho cơ thể.

VIII – Cách phòng ngừa dị ứng ba ba cho lần ăn sau

Để tránh tình trạng dị ứng ba ba tái phát, bạn cần chú ý một số nguyên tắc quan trọng trong lựa chọn và chế biến thực phẩm. Những biện pháp dưới đây giúp giảm tối đa nguy cơ dị ứng thức ăn và bảo vệ sức khỏe cho những người có cơ địa nhạy cảm.

1. Chọn nguồn ba ba tươi, rõ ràng xuất xứ

Khi lựa chọn nguyên liệu, bạn nên ưu tiên mua ba ba còn sống hoặc vừa làm thịt, có màu sắc tươi và không có mùi lạ để đảm bảo độ an toàn. Tránh sử dụng thịt ba ba đã để lâu hoặc bảo quản không đúng cách, vì dễ phát sinh vi khuẩn, ký sinh trùng và độc tố gây dị ứng.

Nếu ăn tại nhà hàng, hãy chọn những địa chỉ uy tín, có nguồn nguyên liệu rõ ràng và quy trình chế biến đảm bảo vệ sinh thực phẩm.

2. Chế biến kỹ, nấu chín hoàn toàn

Vì ba ba là loài sống dưới bùn nước, dễ mang theo vi khuẩn và ký sinh trùng, nên khi chế biến cần nấu chín kỹ hoàn toàn, tuyệt đối không ăn tái, ăn sống hay nướng sơ. Khi sơ chế, cần rửa sạch từng phần thịt, tiết và trứng, đảm bảo không còn máu tươi hoặc phần sống bên trong.

Đồng thời, dụng cụ chế biến như dao, thớt, nồi cũng nên được rửa kỹ và tráng qua nước sôi để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn, giúp món ăn an toàn và giảm nguy cơ dị ứng.

Để tránh bị dị ứng khi ăn ba ba, cần làm sạch kỹ, nấu chín hoàn toàn, không ăn tái

3. Không ăn kết hợp với thực phẩm “kỵ”

Một số thực phẩm khi kết hợp với thịt ba ba có thể gây phản ứng tương tác hoặc làm tăng nguy cơ dị ứng, đặc biệt là rượu, bia, thịt chó, hải sản và trứng.

Sự kết hợp này khiến protein trong ba ba khó tiêu hóa, dễ gây rối loạn tiêu hóa hoặc phản ứng dị ứng chéo, khiến cơ thể mệt mỏi, nổi mẩn và ngứa ngáy sau ăn.

Vì vậy, để đảm bảo an toàn, bạn nên tránh ăn ba ba cùng các thực phẩm kể trên.

4. Ăn lượng nhỏ trong lần đầu (nếu từng bị dị ứng)

Nếu bạn đã từng ăn ba ba bị dị ứng, không nên vội vàng ăn lại trong thời gian ngắn. Khi muốn thử lại, hãy ăn một lượng thật nhỏ (chỉ 1–2 miếng) để kiểm tra phản ứng cơ thể.

Sau khi ăn, cần quan sát trong vài giờ đầu, nếu xuất hiện các dấu hiệu như ngứa, nổi mẩn hoặc đau bụng nhẹ, hãy ngừng ăn ngay và có thể dùng thuốc kháng histamin để giảm phản ứng dị ứng sớm, tránh tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

5. Tăng sức đề kháng và chăm sóc da sau dị ứng

Sau khi dị ứng đã khỏi, bạn nên uống đủ nước mỗi ngày, đồng thời tăng cường rau xanh và các loại trái cây giàu vitamin C như cam, bưởi, ổi để giúp thanh lọc cơ thể và củng cố hệ miễn dịch, giảm nguy cơ phản ứng dị ứng tái phát.

Với trên đây là một số thông tin về tình trạng dị ứng baba gồm có nguyên nhân, biểu hiện, cảnh báo nguy hiểm và cách xử lý trong từng trường hợp giúp người bệnh nắm được dị ứng baba phải làm sao.

Có thể thấy, baba là một trong những thực phẩm dễ gây dị ứng, vì thế cần thận trọng khi sử dụng để tránh các phản ứng không đáng có đặc biệt là dị ứng thịt ba ba và sốc phản vệ có nguy cơ đe dọa tính mạng. Nếu còn thắc mắc nào khác, bạn đọc có bình luận dưới bài viết để được tư vấn chi tiết

Tham khảo thêm:

• Bị dị ứng cua đồng, cua biển: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách xử lý
• Dị ứng mật ong phải làm sao? Dấu hiệu và cách chữa dị ứng mật ong

Tài liệu tham khảo:

1. A case of immediate type of food allergy due to parvalbumin from soft‑shelled turtle (Trionychidae) occurring in the working environment (Jo R et al., 2016)

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26303781/

2. Public health risks involved in the human consumption of reptile meat (EFSA Panel on Biological Hazards, 2007)

https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2007.578

Kem bôi da Yoosun Rau má

• Làm thơm và dưỡng da, giúp da mềm mịn
• Góp phần ngăn ngừa các tác nhân gây mụn, rôm sảy, mẩn ngứa, hăm da
• Làm mát dịu da
• Làm mờ các vết sẹo, vết thâm do mụn

Gel tắm gội thảo dược Yoosun Rau má

Làm sạch nhẹ nhàng. Giúp làm mát, dịu da, góp phần ngăn ngừa mẩn ngứa, giảm mẩn đỏ.

Sữa dưỡng ẩm cho bé Yoosun Rau má

• Dưỡng ẩm, làm mềm da, mát da
• Giúp giảm ngứa do khô da

Dầu massage cho bé Yoosun Rau má

• Làm mềm, mượt da, hỗ trợ cho việc mát - xa cho bé
• Tạo lớp màng giữ ẩm trên da bé, tăng cường hàng rào bảo vệ da
• Giúp làm mát, dịu da, dùng cho các vết hăm tã, vùng cứt trâu của trẻ

CÔNG TY TNHH ĐẠI BẮC
Địa chỉ: Số 11, đường Công Nghiệp 4, Khu Công Nghiệp Sài Đồng B, Phường Long Biên, Tp. Hà Nội
Nhà máy sản xuất: Đường D1, KCN Yên Mỹ II, xã Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên