Dị ứng có tiêm được Vaccine không? Giải đáp cho mỗi trường hợp

Sự xuất hiện của các loại vaccine, đặc biệt là vaccine COVID-19, đã mang lại lá chắn bảo vệ quan trọng cho sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, đối với những người có tiền sử dị ứng, một câu hỏi lớn luôn được đặt ra là: Bị dị ứng có tiêm được vaccine không? Câu trả lời có thể khiến bạn bất ngờ.

I – Dị ứng và phản ứng khi tiêm vaccine – Hiểu đúng để bớt lo

Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với một chất “lạ”, có thể là phấn hoa, hải sản, thuốc hay thậm chí là một thành phần nhỏ trong vaccine. Phản ứng dị ứng được chia thành nhiều mức độ:

Tiêm Vaccine được xem là biện pháp bảo vệ sức khỏe chủ động và bền vững nhất hiện nay.

– Nhẹ: nổi mẩn đỏ, ngứa, sổ mũi, viêm mũi dị ứng.

– Nặng: sưng phù, khó thở, tụt huyết áp, sốc phản vệ – cần cấp cứu khẩn cấp.

Chính vì thế, người có tiền sử dị ứng thường lo sợ vaccine có thể gây ra phản ứng tương tự. Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc họ không được tiêm.

II – Bị dị ứng có tiêm được vaccine không?

Phần lớn trường hợp vẫn có thể tiêm được vaccine an toàn, nếu được đánh giá và theo dõi đúng cách.

1. Trường hợp có thể tiêm

1.1. Dị ứng thời tiết, phấn hoa, bụi hoặc lông vật nuôi

Những dạng dị ứng này thường chỉ ảnh hưởng ở mức độ nhẹ, biểu hiện bằng hắt hơi, sổ mũi, ngứa hoặc nổi mẩn ngoài da. Chúng không liên quan đến các thành phần có trong vaccine, nên bạn hoàn toàn có thể tiêm bình thường.

Chỉ cần đảm bảo cơ thể đang ổn định, không trong cơn dị ứng cấp (ví dụ: không đang ngứa dữ dội, khó thở hay nổi mề đay toàn thân).

1.2. Mắc viêm mũi dị ứng nhưng đang ở giai đoạn ổn định

Viêm mũi dị ứng là tình trạng viêm mạn tính ở đường hô hấp trên, do phản ứng với yếu tố môi trường như bụi, phấn hoa, thời tiết.

Nếu bệnh đang ổn định, không sốt, không viêm họng cấp, bạn có thể tiêm vaccine như người bình thường. Trước tiêm, nên thông báo cho nhân viên y tế biết bạn có viêm mũi dị ứng để được theo dõi kỹ hơn trong và sau tiêm. Sau tiêm, tiếp tục dùng thuốc kháng histamin nếu đang được bác sĩ kê đơn, trừ khi có chỉ định ngừng.

Người bị viêm mũi dị ứng vẫn nên tiêm vaccine để được bảo vệ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

1.3. Dị ứng thực phẩm (trứng, tôm, sữa…)

Phần lớn vaccine không chứa protein của những thực phẩm này, nên người bị dị ứng vẫn tiêm được.

Ví dụ: Vaccine COVID-19 của Pfizer, Moderna, AstraZeneca không chứa protein trứng, nên an toàn cho người dị ứng trứng.

Tuy nhiên, nếu từng bị phản vệ nặng với trứng hoặc sữa, hãy báo cho bác sĩ, vì một số vaccine cúm mùa (influenza) có thể chứa lượng nhỏ protein trứng. Bác sĩ sẽ cân nhắc chuyển bạn đến cơ sở y tế có khả năng cấp cứu phản vệ để đảm bảo an toàn tối đa.

2. Trường hợp không thể tiêm 

2.1. Đang có phản ứng dị ứng cấp tính

Nếu cơ thể bạn đang trong đợt dị ứng bùng phát (nổi mề đay toàn thân, sưng mí, khó thở, khò khè hoặc ngứa lan rộng), nên tạm hoãn tiêm đến khi ổn định hoàn toàn. Việc tiêm trong giai đoạn này có thể khiến cơ thể phản ứng mạnh hơn với vaccine, làm khó phân biệt giữa phản ứng phụ và phản ứng dị ứng.

2.2. Từng bị sốc phản vệ nặng với vaccine hoặc thành phần trong vaccine

Đây là nhóm chống chỉ định tạm thời hoặc vĩnh viễn tùy từng trường hợp.

Nếu bạn từng phản vệ với vaccine COVID-19 liều trước, hoặc dị ứng với thành phần như PEG (polyethylene glycol) hoặc polysorbate, cần được khám chuyên khoa Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng để xác định có thể tiêm loại vaccine khác hay không.

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ cho tiêm tại bệnh viện có đội ngũ cấp cứu phản vệ và theo dõi sau tiêm ít nhất 60 phút.

2.3. Đang điều trị bằng corticoid liều cao hoặc thuốc ức chế miễn dịch

Những thuốc này làm suy yếu phản ứng miễn dịch, khiến cơ thể không tạo được đáp ứng bảo vệ sau tiêm, đồng thời tăng nguy cơ phản ứng phụ. Bác sĩ có thể khuyên bạn hoãn tiêm cho đến khi kết thúc hoặc giảm liều điều trị, hoặc chuyển sang tiêm tại cơ sở chuyên khoa để đảm bảo an toàn.

Chỉ nên tiêm vaccine sau khi đã ngừng hoặc giảm liều corticoid xuống mức an toàn theo hướng dẫn của bác sĩ

III – Dị ứng có nên tiêm vaccine COVID-19 không?

Đây là thắc mắc được rất nhiều người quan tâm, đặc biệt trong giai đoạn tiêm chủng mở rộng phòng COVID-19. Với những ai có cơ địa dị ứng, việc quyết định tiêm hay không thường đi kèm nỗi lo “mình có thể bị phản ứng mạnh không?”.

Tuy nhiên, theo khuyến cáo từ Bộ Y tế Việt Nam, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát & Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), đa số người bị dị ứng vẫn có thể tiêm vaccine COVID-19 an toàn, nếu được đánh giá và theo dõi đúng quy trình.

1. Những trường hợp bị dị ứng vẫn có thể tiêm vaccine COVID-19

Phần lớn các trường hợp dị ứng thông thường không phải là chống chỉ định tiêm vaccine.

Cụ thể, bạn vẫn có thể tiêm nếu thuộc một trong các nhóm sau:

– Người bị viêm mũi dị ứng, hen phế quản dị ứng, dị ứng thời tiết, dị ứng phấn hoa hoặc bụi:

Đây là các dạng phản ứng miễn dịch ở đường hô hấp hoặc da, không liên quan đến thành phần trong vaccine COVID-19. Bạn hoàn toàn có thể tiêm, miễn là đang ở giai đoạn ổn định, không khó thở hay sốt.

– Người bị dị ứng thực phẩm (tôm, trứng, sữa, hải sản…):

Các vaccine COVID-19 (Pfizer, Moderna, AstraZeneca, Sinopharm, Novavax…) không chứa protein từ trứng hoặc sữa, nên không gây phản ứng dị ứng chéo. Người bị dị ứng thực phẩm có thể tiêm an toàn.

– Người có tiền sử dị ứng thuốc nhưng không phải phản vệ:

Dị ứng thuốc ở mức nhẹ như nổi mẩn, ngứa, phát ban khi dùng thuốc trước đây không phải là chống chỉ định. Tuy nhiên, cần báo cho bác sĩ biết loại thuốc từng gây dị ứng để được đánh giá kỹ trước tiêm.

Lưu ý:

Dù được phép tiêm, người có cơ địa dị ứng vẫn nên tiêm tại cơ sở y tế có khả năng cấp cứu phản vệ, và được theo dõi ít nhất 30 phút sau tiêm để đảm bảo an toàn tối đa.

Người bị dị ứng hoặc có tiền sử dị ứng khi tiêm vaccine COVID-19 nên tiêm tại cơ sở y tế đủ điều kiện cấp cứu

2. Trường hợp cần thận trọng hoặc chống chỉ định tiêm vaccine COVID-19

Không phải tất cả người bị dị ứng đều được tiêm. Một số trường hợp phản ứng nặng hoặc có nguy cơ cao cần được bác sĩ chuyên khoa Dị ứng. Miễn dịch lâm sàng đánh giá trước khi quyết định tiêm hay không.

– Chống chỉ định tuyệt đối:

Người từng bị sốc phản vệ (phản ứng dị ứng nặng, tụt huyết áp, khó thở) sau liều vaccine COVID-19 trước đó.

Người dị ứng hoặc phản vệ với thành phần PEG (polyethylene glycol) — có trong vaccine Pfizer và Moderna — hoặc polysorbate (chất tương tự PEG có trong AstraZeneca và Johnson & Johnson).

Hai chất này có thể gây phản ứng miễn dịch mạnh ở người mẫn cảm, nên bắt buộc không tiêm lại loại vaccine chứa cùng thành phần.

– Chống chỉ định tạm thời hoặc cần thận trọng:

Đang trong giai đoạn dị ứng cấp tính (nổi mề đay lan rộng, sưng phù, khó thở).

Đang điều trị bằng corticoid liều cao, thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc sinh học điều trị bệnh tự miễn.

Người có bệnh nền nặng chưa kiểm soát (tim mạch, hô hấp, gan thận…),  cần được khám sàng lọc kỹ trước tiêm.

IV – Lưu ý cho người bị dị ứng trước và sau khi tiêm vaccine

Việc tiêm vaccine đối với người có cơ địa dị ứng không chỉ cần tuân thủ hướng dẫn tiêm chủng thông thường mà còn phải thận trọng hơn trong từng giai đoạn — từ khâu sàng lọc trước tiêm đến theo dõi sau tiêm. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết được khuyến nghị bởi Bộ Y tế và Hội Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng Việt Nam.

1. Trước khi tiêm vaccine: Chuẩn bị kỹ để giảm rủi ro

1.1. Khai báo đầy đủ tiền sử dị ứng với bác sĩ hoặc nhân viên y tế

– Nêu rõ loại dị ứng bạn từng gặp: dị ứng thuốc, thực phẩm, côn trùng, mỹ phẩm, vaccine hoặc hóa chất.

– Mô tả mức độ phản ứng (ví dụ: chỉ nổi mẩn nhẹ hay từng khó thở, tụt huyết áp, phải nhập viện).

– Thông tin này giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ phản ứng nặng và chọn điểm tiêm phù hợp (bệnh viện hoặc trạm y tế).

1.2. Mang theo hồ sơ y tế (nếu có)

Nếu bạn từng điều trị dị ứng hoặc sốc phản vệ, nên mang hồ sơ bệnh án, đơn thuốc, thẻ dị ứng hoặc giấy xác nhận phản vệ. Đây là cơ sở để bác sĩ cân nhắc chỉ định tiêm hay tạm hoãn.

1.3. Không tiêm khi đang có triệu chứng dị ứng cấp

– Nếu đang ngứa, nổi mề đay, sưng môi, sưng mí mắt hoặc khó thở, hãy trì hoãn tiêm cho đến khi triệu chứng thuyên giảm hoàn toàn.

– Việc tiêm trong giai đoạn dị ứng đang hoạt động có thể khiến cơ thể phản ứng mạnh hơn, gây khó phân biệt với tác dụng phụ sau tiêm.

1.4. Không tiêm khi đang sốt hoặc mắc bệnh cấp tính

Sốt, viêm họng, cảm cúm hoặc viêm nhiễm cấp đều khiến hệ miễn dịch hoạt động bất thường. Hãy đợi ít nhất 1 – 2 tuần sau khi hồi phục mới nên tiêm vaccine.

Nếu tiêm vaccine khi cơ thể bị sốt, phản ứng miễn dịch có thể bị rối loạn hoặc quá mức, làm tăng nguy cơ phản ứng phụ nghiêm trọng, như sốc phản vệ hoặc viêm nặng hơn.

1.5. Trao đổi về thuốc đang sử dụng

– Nếu bạn đang dùng thuốc kháng histamin, corticoid, thuốc hen, thuốc điều trị tự miễn hoặc thuốc ức chế miễn dịch, hãy báo với bác sĩ.

– Một số thuốc có thể ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng vaccine hoặc che giấu phản ứng dị ứng nhẹ, nên cần được cân nhắc thời điểm ngừng hoặc tiếp tục dùng.

1.6. Chuẩn bị tâm lý và sức khỏe trước tiêm

– Ăn nhẹ, uống đủ nước, tránh để bụng đói.

– Ngủ đủ giấc, không nên căng thẳng vì stress có thể làm tăng cảm giác khó chịu sau tiêm.

– Với người từng lo lắng quá mức, bác sĩ có thể cho theo dõi lâu hơn sau tiêm để đảm bảo an toàn.

2. Sau khi tiêm vaccine: Theo dõi sát để phát hiện sớm phản ứng

2.1. Theo dõi tại điểm tiêm ít nhất 30 phút

Đây là giai đoạn dễ xuất hiện các phản ứng nhanh, đặc biệt là sốc phản vệ. Vì vậy, bạn sẽ được nhân viên y tế theo dõi sát các chỉ số như mạch, huyết áp, tình trạng da và hô hấp để kịp thời phát hiện bất thường.

Nếu trong lúc này xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào như ngứa, khó thở, chóng mặt, tim đập nhanh, sưng môi hoặc cổ họng, hãy báo ngay cho nhân viên y tế để được xử trí khẩn cấp và đảm bảo an toàn.

2.2. Tự theo dõi tại nhà trong 24 – 48 giờ tiếp theo

Ghi nhận và quan sát những phản ứng toàn thân hoặc tại chỗ tiêm:

– Phản ứng nhẹ, bình thường: đau, sưng đỏ tại chỗ tiêm, sốt nhẹ <38,5°C, mỏi người, ớn lạnh nhẹ. Nghỉ ngơi, chườm mát tại chỗ tiêm, uống nhiều nước, dùng thuốc hạ sốt nếu cần.

– Phản ứng nghi ngờ dị ứng: ngứa, nổi mẩn đỏ toàn thân, sưng môi, mí, khò khè, buồn nôn, khó thở. Uống thuốc kháng histamin (nếu bác sĩ từng kê sẵn) và đến cơ sở y tế ngay để được theo dõi.

– Phản ứng nguy hiểm, sốc phản vệ: khó thở, thở rít, tụt huyết áp, lơ mơ, tím tái, lạnh đầu chi. Gọi cấp cứu 115 hoặc đến bệnh viện gần nhất ngay lập tức.

3. Chăm sóc da sau khi tiêm vaccine – tránh kích ứng và phục hồi nhanh hơn

Sau khi tiêm vaccine, vùng da tại vị trí tiêm thường có thể sưng, đỏ nhẹ hoặc ngứa râm ran, đây là phản ứng hoàn toàn bình thường của cơ thể khi hệ miễn dịch đang hoạt động. Tuy nhiên, với những người có cơ địa dị ứng hoặc da nhạy cảm, khu vực này đôi khi bị kích ứng mạnh hơn, gây khó chịu, nóng rát hoặc thậm chí nổi mẩn nhẹ quanh chỗ tiêm.

Để làm dịu da và giảm phản ứng kích ứng nhẹ tại chỗ, bạn có thể thoa một lớp mỏng kem chứa chiết xuất rau má – hoạt chất nổi tiếng với khả năng làm dịu, giảm viêm và tái tạo da tự nhiên.

Chiết xuất rau má (Centella Asiatica) giúp làm dịu vùng da nhạy cảm, giảm sưng đỏ, và hỗ trợ quá trình phục hồi mô da sau tác động của kim tiêm.

Ngoài ra, chiết xuất này còn có khả năng chống oxy hóa nhẹ, giúp da khỏe hơn và hạn chế hình thành sẹo nhỏ tại vị trí tiêm.

( Xem thêm: Bộ Yoosun Rau Má có tốt không? Review chi tiết )

4. Không nên tự ý dùng thuốc

Tuyệt đối không được dùng thuốc chống dị ứng mạnh (như corticoid đường uống hoặc tiêm) sau tiêm, trừ khi có chỉ định từ bác sĩ. Việc lạm dụng corticoid có thể làm giảm hiệu quả tạo miễn dịch của vaccine.

Sau tiêm vaccine tránh tự ý uống để đảm bảo an toàn và hiệu quả miễn dịch tốt nhất.

5. Tiếp tục theo dõi thêm 7 ngày sau tiêm

– Một số phản ứng muộn (như nổi mẩn, ngứa nhẹ, đau khớp, sốt nhẹ) có thể xuất hiện sau vài ngày, nhưng thường tự hết trong 1-2 ngày.

– Nếu triệu chứng kéo dài >3 ngày hoặc nặng dần lên, nên đến khám chuyên khoa Dị ứng – Miễn dịch để được kiểm tra.

6. Bổ sung dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý

– Sau tiêm, cơ thể đang kích hoạt miễn dịch nên cần được ngủ đủ, uống nhiều nước và ăn đầy đủ dinh dưỡng.

– Có thể tăng cường thực phẩm giàu vitamin C, rau xanh, trái cây tươi để hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động tốt.

Với người bị dị ứng, tiêm vaccine vẫn an toàn nếu được sàng lọc kỹ, tiêm đúng nơi và theo dõi đúng cách. Tuân thủ đầy đủ các bước trước, trong,  sau tiêm sẽ giúp bạn vừa được bảo vệ khỏi bệnh tật, vừa hạn chế tối đa nguy cơ phản ứng dị ứng.

Tham khảo thêm:

• Bị dị ứng có nên bôi dầu gió không? Giải đáp từ chuyên gia
• Mẹ bị dị ứng có cho con bú được không? Câu trả lời mẹ cần biết

Tài liệu tham khảo:

1. Vaccine allergies

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3890451/

2. Vaccine-associated hypersensitivity

https://www.jacionline.org/article/S0091-6749%2817%2932922-6/fulltext

3. Safety of COVID-19 Vaccines among People with History of Allergy

https://www.mdpi.com/2076-393X/12/9/1059

4. True and false contraindications to vaccines

https://www.elsevier.es/en-revista-allergologia-et-immunopathologia-105-articulo-true-false-contraindications-vaccines-S0301054617300393

Kem bôi da Yoosun Rau má

• Làm thơm và dưỡng da, giúp da mềm mịn
• Góp phần ngăn ngừa các tác nhân gây mụn, rôm sảy, mẩn ngứa, hăm da
• Làm mát dịu da
• Làm mờ các vết sẹo, vết thâm do mụn

Gel tắm gội thảo dược Yoosun Rau má

Làm sạch nhẹ nhàng. Giúp làm mát, dịu da, góp phần ngăn ngừa mẩn ngứa, giảm mẩn đỏ.

Sữa dưỡng ẩm cho bé Yoosun Rau má

• Dưỡng ẩm, làm mềm da, mát da
• Giúp giảm ngứa do khô da

Dầu massage cho bé Yoosun Rau má

• Làm mềm, mượt da, hỗ trợ cho việc mát - xa cho bé
• Tạo lớp màng giữ ẩm trên da bé, tăng cường hàng rào bảo vệ da
• Giúp làm mát, dịu da, dùng cho các vết hăm tã, vùng cứt trâu của trẻ

CÔNG TY TNHH ĐẠI BẮC
Địa chỉ: Số 11, đường Công Nghiệp 4, Khu Công Nghiệp Sài Đồng B, Phường Long Biên, Tp. Hà Nội
Nhà máy sản xuất: Đường D1, KCN Yên Mỹ II, xã Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên