Bị mò đỏ cắn phải làm sao? Dấu hiệu, cách xử lý bạn cần biết

Mùa hè đến cũng là lúc nhiều người gặp phải tình trạng ngứa rát, nổi mẩn bất thường trên da mà không rõ nguyên nhân. Một trong những “thủ phạm” thường bị bỏ qua chính là mò đỏ – loài ký sinh nhỏ bé nhưng gây ra cảm giác ngứa ngáy dữ dội. Vậy mò đỏ đốt là gì, có nguy hiểm không, xử lý thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

I – Tìm hiểu về con mò đỏ

Mò đỏ (tên khoa học: Trombiculidae) là ấu trùng của một loài ve bét siêu nhỏ, thuộc lớp nhện (Arachnida), họ bét mò. Chúng còn được gọi là bọ mò, ve mò, bét mò tùy vùng miền.

– Giai đoạn trưởng thành của mò sống trong đất, nhưng chỉ ấu trùng mò đỏ mới ký sinh và gây hại cho động vật và người.

– Tên gọi “mò đỏ” đến từ màu đỏ cam đặc trưng của loài này (có thể thay đổi theo lượng máu hút được từ vật chủ).

– Kích thước rất nhỏ, chỉ khoảng 0.2 – 0.4 mm, mắt thường rất khó nhìn thấy.

1. Môi trường sống của mò đỏ

Ưa thích nơi ẩm thấp, rậm rạp, như: bụi cây, bãi cỏ, rừng, vườn cây, ruộng lúa, chuồng trại… Phổ biến trong mùa mưa hoặc thời tiết ẩm nóng, đặc biệt ở vùng nông thôn Đông Nam Á. Mò đỏ thường sống trong đất, chỉ bò lên cây cỏ để tìm vật chủ vào sáng sớm hoặc chiều mát.

Hình ảnh con mò đỏ.

2. Cơ chế đốt và gây ngứa

Mò đỏ không hút máu như muỗi mà tiết ra enzyme tiêu hóa da và hút dịch mô tại vị trí đốt. Phản ứng viêm da do enzyme này gây ra tình trạng:

– Ngứa dữ dội.

– Sẩn đỏ, nổi cụm hoặc vệt.

– Có thể tạo thành mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ nếu nhiễm trùng.

3. Mò đỏ có gây bệnh gì không?

Đa phần chỉ gây viêm da tiếp xúc, không nguy hiểm. Tuy nhiên, một số loại mò đỏ (đặc biệt là Leptotrombidium) có thể truyền bệnh sốt mò (scrub typhus), do vi khuẩn Orientia tsutsugamushi gây ra. Bệnh này khá nguy hiểm nếu không điều trị sớm, có thể gây biến chứng hệ thần kinh, gan, phổi.

II – Nguyên nhân bị mò đỏ cắn

Những lý do khiến bạn bị mò đỏ đốt:

1. Tiếp xúc với môi trường ẩm thấp, rậm rạp

Mò đỏ ưa sống ở những nơi như:

– Bụi rậm, bãi cỏ, vườn cây, rừng rậm

– Ruộng lúa, nương rẫy, nơi trồng hoa màu

– Chuồng trại, nơi chăn nuôi gia súc, gia cầm

Khi bạn làm việc hoặc vui chơi ở những khu vực này, ấu trùng mò bám vào da hoặc quần áo, sau đó đốt.

Bụi rậm, cỏ cao, đất ẩm – chính là “hang ổ” lý tưởng của mò đỏ

2. Mặc đồ ngắn hoặc bó sát

Mò đỏ thường ẩn nấp trong quần áo, nhất là đồ bó sát, ôm chặt vào vùng da mềm (bụng, bẹn, nách…). Quần áo mỏng, không đủ che chắn sẽ tạo điều kiện để mò tiếp cận da dễ hơn.

3. Không vệ sinh cá nhân và giặt giũ kỹ sau khi ra ngoài

Sau khi đi rừng, làm ruộng, chơi ở công viên… nếu không tắm rửa sạch sẽ hoặc không giặt quần áo kỹ, mò có thể còn bám lại và đốt sau đó.

4. Nhà cửa, sân vườn ẩm thấp, nhiều cỏ dại

Mò đỏ sinh sản và phát triển mạnh ở nơi thiếu ánh sáng, ẩm ướt, đặc biệt trong mùa mưa. Nếu xung quanh nhà có bụi cây rậm, nền đất ẩm, không phát quang định kỳ thì nguy cơ mò sinh sôi và chui vào nhà là rất cao.

5. Tiếp xúc gián tiếp qua vật nuôi hoặc thú rừng

Chó mèo, gia cầm, chuột… có thể mang ấu trùng mò trên lông. Khi bạn chơi với chúng hoặc nằm chung chăn mền có dính lông, mò đỏ có thể lây sang người và gây ngứa.

III – Biểu hiện khi bị mò đỏ cắn

Mò đỏ cắn thường không được phát hiện ngay lập tức vì chúng rất nhỏ và không gây đau lúc đầu. Tuy nhiên, sau vài giờ đến 1 ngày, vùng da bị đốt sẽ bắt đầu ngứa ngáy dữ dội và xuất hiện những dấu hiệu đặc trưng. Tùy theo cơ địa mỗi người, biểu hiện sẽ khác nhau. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này sẽ giúp bạn xử lý kịp thời, tránh để lại sẹo hoặc biến chứng ngoài da.

1. Ngứa dữ dội

Cảm giác ngứa rất mạnh, có thể bắt đầu sau vài giờ và kéo dài nhiều ngày. Đặc biệt ngứa nhiều hơn vào ban đêm hoặc khi trời nóng, ra mồ hôi.

2. Nổi mẩn đỏ, sẩn nhỏ hoặc mụn nước

Xuất hiện các nốt đỏ dạng sẩn cục, có thể có mụn nước li ti. Một số người còn nổi mụn mủ nếu gãi nhiều gây nhiễm trùng.

3. Phân bố thành cụm hoặc vệt dài

Không giống muỗi đốt đơn lẻ, mò đỏ thường đốt nhiều chỗ gần nhau, tạo thành cụm hoặc vệt rõ rệt.

Vết đốt do mò đỏ thường không xuất hiện đơn lẻ mà tập trung thành cụm nhỏ hoặc vệt dài

4. Vị trí thường bị đốt

Những vùng da mềm, kín, ẩm hoặc bị cọ sát nhiều như: Bẹn, nách, bụng dưới, vùng quanh thắt lưng, kẽ ngón tay/chân, vùng kín, mặt trong đùi…

5. Khó chịu, ảnh hưởng sinh hoạt

Ngứa liên tục khiến mất ngủ, cáu gắt, đặc biệt ở trẻ em. Một số trường hợp có thể sưng nhẹ, đau rát hoặc nổi hạch nhẹ vùng lân cận.

IV – Phân biệt mò đỏ đốt với muỗi, rệp, bọ chét đốt

Mò đỏ đốt thường dễ nhầm lẫn với các loại côn trùng khác vì đều gây ngứa và nổi mẩn đỏ. Việc phân biệt đúng loại côn trùng đốt giúp bạn chọn được cách xử lý và phòng ngừa phù hợp.

V – Mò đỏ đốt có nguy hiểm không?

Phần lớn các trường hợp bị mò đỏ đốt không quá nguy hiểm, nhưng nếu không xử lý đúng cách, vẫn có thể gây ra nhiều phiền toái cho sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Cụ thể:

1. Không nguy hiểm đến tính mạng trong đa số trường hợp

Mò đỏ chủ yếu gây ra các phản ứng viêm da, dị ứng, ngứa dữ dội. Không giống như muỗi hay bọ ve, mò đỏ không hút máu mà tiết enzyme tiêu hủy mô da để hút dịch, từ đó gây ngứa và nổi mẩn đỏ.

2. Có thể gây biến chứng nếu gãi nhiều hoặc xử lý sai cách

Gãi mạnh sẽ khiến da trầy xước, nhiễm trùng, sưng tấy, thậm chí để lại sẹo thâm. Một số người có cơ địa dị ứng có thể bị mề đay, viêm da lan rộng nếu phản ứng quá mức với vết đốt.

3. Nguy cơ hiếm: Mò đỏ truyền bệnh sốt mò

Một vài loại mò (nhất là Leptotrombidium) có thể truyền vi khuẩn Orientia tsutsugamushi gây bệnh sốt mò (scrub typhus). Đây là một bệnh nguy hiểm nếu không phát hiện kịp, với triệu chứng:

– Sốt cao, đau đầu dữ dội

– Phát ban, nổi hạch

– Có vết loét đen (eschar) tại vùng da bị đốt

Sốt mò phổ biến hơn ở vùng nông thôn Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

VI – Cách xử lý khi bị mò đỏ đốt

Khi bị mò đỏ cắn, bạn cần xử lý đúng cách để làm dịu cơn ngứa, tránh làm tổn thương da và giúp da nhanh hồi phục:

Bước 1: Rửa sạch vùng da bị đốt

– Dùng xà phòng dịu nhẹ hoặc nước muối loãng để rửa vùng da bị cắn.

– Điều này giúp loại bỏ enzyme tiết ra bởi ấu trùng mò và hạn chế vi khuẩn gây nhiễm trùng.

Bước 2: Làm dịu ngứa và giảm viêm

Chườm lạnh bằng khăn sạch trong 10–15 phút giúp giảm sưng ngứa. Thoa kem làm dịu da phù hợp.

>>> Xem thêm kem bôi da giúp làm dịu da, dịu mẩn ngứa Yoosun Rau má

Kem bôi da Yoosun Rau Má .

Bước 3: Tuyệt đối không gãi

Gãi sẽ làm trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập → dễ nhiễm trùng, sưng tấy, nổi mủ hoặc để lại sẹo.

Bước 4: Theo dõi triệu chứng bất thường

Nếu có các dấu hiệu sau, nên đi khám bác sĩ:

– Vùng đốt sưng to, lan rộng, có mủ hoặc mùi hôi.

– Sốt, nổi hạch, mệt mỏi, hoặc xuất hiện vết loét đen (có thể là dấu hiệu của sốt mò).

Bước 5: Giặt sạch quần áo, vệ sinh cá nhân

Giặt kỹ quần áo đã mặc để loại bỏ ấu trùng còn sót lại. Tắm lại toàn thân bằng nước ấm và xà phòng sau khi nghi ngờ bị mò đỏ đốt.

VII – Cách phòng tránh khi bị mò đỏ cắn

Hiện tại, chưa có vaccine phòng bệnh sốt mò. Để phòng tránh bị mò đỏ đốt, chúng ta có thể thực hiện các biện pháp sau đây:

– Mặc quần áo dài và kín đáo:

Khi đi vào rừng, vườn, ruộng hoặc nơi có cỏ rậm, hãy mặc áo dài tay, quần dài, tốt nhất là đóng thùng, quấn ống quần vào tất để tránh mò bò vào da.

– Hạn chế ngồi, nằm trực tiếp trên đất hoặc cỏ:

Dùng chiếu, tấm lót hoặc đồ bảo hộ khi làm việc ngoài trời. Không ngồi nghỉ trực tiếp trên bãi cỏ, nền đất ẩm.

– Tắm gội và giặt đồ ngay sau khi về nhà:

Sau khi đi rừng hoặc làm đồng về, nên tắm lại toàn thân bằng xà phòng, giặt sạch và phơi nắng quần áo. Không để quần áo bẩn trong nhà lâu – dễ mang theo trứng/ấu trùng mò.

– Giữ gìn vệ sinh nơi ở và khu vực xung quanh:

Phát quang bụi rậm, làm sạch cỏ dại, dọn lớp lá khô quanh nhà. Hạn chế ẩm thấp, để ánh nắng chiếu vào sân, vườn.

Nên thường xuyên dọn dẹp và phát quang môi trường sống.

– Vệ sinh chăn màn, chiếu gối thường xuyên:

Giặt và phơi chăn, màn, nệm dưới nắng mỗi tuần – đặc biệt nếu có nuôi chó, mèo. Không để vật nuôi ngủ trên giường hoặc bám vào chăn màn.

– Dùng sản phẩm chống côn trùng an toàn:

Có thể xịt thuốc đuổi côn trùng lên giày, vớ, ống quần, hoặc bôi sản phẩm chứa DEET an toàn cho da trước khi ra ngoài.

– Kiểm tra và vệ sinh vật nuôi:

Vệ sinh lông và chỗ ở của chó, mèo, gia cầm định kỳ, vì chúng có thể mang ấu trùng mò về nhà.

VIII – Câu hỏi thường gặp khi bị mò đỏ cắn

Chỉ một lần bị mò đỏ cắn cũng đủ khiến bạn khó chịu nhiều ngày. Cùng giải đáp nhanh những câu hỏi thường gặp để biết cách xử lý đúng.

1. Vết mò đỏ đốt có lây không?

Vết đốt không lây từ người này sang người khác, nhưng ấu trùng mò có thể lan nếu môi trường sống không sạch sẽ.

2. Trẻ em bị mò đỏ cắn thì xử lý sao?

Cần tránh gãi, vệ sinh sạch sẽ bằng nước ấm, bôi kem dịu da an toàn cho trẻ. Nếu trẻ ngứa quá mức, khóc quấy, nên đưa đi bác sĩ để kiểm tra.

3. Làm sao để biết vẫn còn mò đỏ vẫn ở trên người?

Mò đỏ rất nhỏ, mắt thường khó thấy. Nếu vẫn ngứa tăng dần, có vết mới nổi thêm sau khi về từ rừng/đồng, có thể ấu trùng vẫn còn sót.

4. Bị mò đỏ đốt 1 lần rồi có bị lại không?

Mò đỏ không gây miễn dịch – nếu bạn tiếp xúc lại với môi trường có mò, vẫn có nguy cơ bị đốt như lần đầu.

Đừng để những vết cắn nhỏ gây phiền toái lớn. Hãy bảo vệ da đúng cách, giữ vệ sinh môi trường và xử lý sớm nếu nghi bị mò đỏ đốt.

Tham khảo thêm:

• Cẩn thận! Bọ ve cắn người có để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng
• Ong tò vò đốt có độc không?

Tài liệu tham khảo:

1. How to Treat Chigger Bites at Home

https://www.healthline.com/health/home-remedies-for-chigger-bites

2. About Scrub Typhus

https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/72/wr/mm7227a4.htm

3. Insect Bites and Stings: First Aid

https://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid-insect-bites/basics/art-20056593

4. Mosquitoes, Ticks & Other Arthropods

https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/environmental-hazards-risks/mosquitoes-ticks-and-other-arthropods