Dị ứng thực phẩm là gì? Biểu hiện, chẩn đoán, điều trị

Phản ứng dị ứng với một loại thực phẩm nào đó có thể chỉ gây khó chịu, không nghiêm trọng nhưng đối với một số trường hợp có thể là đáng sợ, thậm chí đe dọa tính mạng. Vậy dị ứng thực phẩm là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị thế nào? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu cụ thể trong nội dung dưới đây.

I – Dị ứng thực phẩm là gì?

Dị ứng thực phẩm là tình trạng phản ứng của hệ miễn dịch xảy ra sau khi ăn một loại thức ăn nào đó, cho dù chỉ ăn một lượng nhỏ thức ăn gây dị ứng cũng có thể xuất hiện các triệu chứng như rối loạn tiêu hóa, phát ban hoặc biểu hiện đường hô hấp.

Ở một số người, dị ứng thực phẩm có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hoặc thậm chí là phản ứng đe dọa tính mạng được gọi là sốc phản vệ.

Dị ứng thực phẩm là tình trạng phản ứng của hệ miễn dịch xảy ra sau khi ăn một loại thức ăn nào đó.

Dị ứng thực phẩm ảnh hưởng đến khoảng 8% trẻ em dưới 5 tuổi và tới 4% người lớn. Mặc dù không có cách chữa trị nhưng một số trẻ sẽ hết dị ứng thực phẩm khi lớn lên.

Rất dễ nhầm lẫn giữa dị ứng thực phẩm với một phản ứng phổ biến hơn nhiều được gọi là không dung nạp thực phẩm. Mặc dù khó chịu nhưng không dung nạp thực phẩm là một tình trạng ít nghiêm trọng hơn và không liên quan đến hệ thống miễn dịch.

II – Các loại dị ứng thực phẩm thường gặp

Mặc dù bất kỳ thực phẩm nào cũng có thể gây ra dị ứng nhưng có tới 90% trường hợp dị ứng thực phẩm là do các chất gây dị ứng thực phẩm thường có trong thức ăn là protein có nguồn gốc từ động vật và thực vật. Các protein này thường bền vững với nhiệt độ.

Do đó, mặc dù đã được nấu chín ở nhiệt độ cao, chất dị ứng thực phẩm này vẫn giữ nguyên cấu trúc và hoạt tính gây dị ứng cho con người. Ngoài ra, chúng không bị phân hủy bởi men tiêu hóa và chất acid của dịch dạ dày.

Tôm, cá, sữa bò, trứng, lạc, lúa mì, đậu nành, đậu phộng, cá là những thực phẩm dễ gây ra dị ứng. Ở trẻ phần nhiều là dị ứng thực phẩm biển, dị ứng với sữa bò, trứng và đậu nành,…

Với những trẻ sử dụng sữa bột có thể bị dị ứng thực phẩm sữa do thành phần nào đó của sữa. Vì vậy, trẻ bị dị ứng thực phẩm không chứa protein hoặc ít protein là hiếm khi xảy ra.

Theo tìm hiểu, có 8 loại thực phẩm gây dị ứng phổ biến nhất gồm:

1. Dị ứng sữa bò

Dị ứng sữa bò thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ tiếp xúc với protein sữa bò trước 6 tháng tuổi.

Dị ứng sữa bò là dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ em, ảnh hưởng đến 2-3% trẻ nhỏ. Tuy nhiên, khoảng 90% trẻ bị dị ứng sẽ khỏi khi được 3 tuổi, khiến tình trạng dị ứng sữa bò ít phổ biến hơn ở người lớn.

Dị ứng sữa bò có thể xuất hiện ở cả dạng dị ứng IgE và không IgE, nhưng dị ứng IgE là phổ biến nhất và cũng có nguy cơ tiến triển cao nhất.

Các trường hợp dị ứng sữa bò IgE thường xuất hiện các dấu hiệu phản ứng đầu tiên sau khi uống từ 5 đến 30 phút, bao gồm: phù nề, phát ban, mày đay, nôn mửa và một số trường hợp hiếm gặp là phản ứng phản vệ.

Dị ứng sữa bò không IgE thường biểu hiện các triệu chứng về đường tiêu hóa như nôn mửa, táo bón hoặc tiêu chảy cũng như viêm ruột. Dị ứng sữa không chứa IgE rất khó chẩn đoán vì các triệu chứng giống như chứng không dung nạp sữa và không có xét nghiệm máu nào có thể được sử dụng để chẩn đoán phân biệt.

Nếu bị dị ứng sữa bò, cách duy nhất để điều trị là tránh dùng sữa bò và các sản phẩm từ sữa bò, bao gồm các loại thực phẩm và đồ uống như:

– Sữa tươi.

– Sữa bột.

– Phô mai.

– Bơ.

– Dầu thực vật.

– Sữa chua.

– Kem.

– Các bà mẹ cho con bú có thể cần tránh sữa bò sữa và các sản phẩm từ sữa bò nếu con họ bị dị ứng.

Dị ứng sữa bò thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ tiếp xúc với protein sữa bò trước 6 tháng tuổi.

2. Dị ứng trứng

Dị ứng trứng là loại dị ứng thực phẩm phổ biến thứ hai ở trẻ em. Tuy nhiên, có tới 68% trẻ dị ứng với trứng sẽ không còn bị dị ứng khi trẻ được 16 tuổi.

Các triệu chứng dị ứng trứng bao gồm:

– Rối loạn tiêu hóa, chẳng hạn như đau bụng.

– Phản ứng trên da như mẩn đỏ, nổi mề đay.

– Vấn đề về hô hấp.

– Phản ứng phản vệ (hiếm).

Có một điểm đặc biệt, đó là một người có thể bị dị ứng với lòng trắng trứng nhưng lại không gặp vấn đề gì với lòng đỏ trứng, và ngược lại, vì protein trong lòng trắng và lòng đỏ hơi khác nhau một chút. Tuy nhiên, dị ứng với lòng trắng trứng vẫn phổ biến hơn.

Cách điều trị dị ứng trứng vẫn là loại bỏ trứng khỏi chế độ ăn, nhưng bạn có thể không cần phải tránh tất cả các thực phẩm liên quan đến trứng, vì protein trong trứng sau khi trải qua quá trình xử lý nhiệt sẽ bị biến tính khiến hệ miễn dịch không còn coi đó là trứng. đe dọa và không trả lời.

Trên thực tế, một số nghiên cứu cho thấy trẻ bị dị ứng trứng sử dụng đồ nướng (bánh ngọt, bánh quy có chứa trứng) có thể khiến chứng dị ứng trứng biến mất sớm hơn. hoàn toàn. Nhưng điều này không đúng với tất cả mọi người và dị ứng thực phẩm có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, vì vậy hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ cẩn thận.

3. Dị ứng với các loại hạt và quả hạch

Dị ứng thực phẩm với các loại hạt cũng rất phổ biến, chúng bao gồm:

– Quả hạch Brazil

– Hạt điều.

– Hạnh nhân.

– Hạt Macadamia.

– Quả hồ trăn.

– Hạt thông.

– Quả óc chó.

Dị ứng với các loại hạt và quả hạch.

Những người bị dị ứng với các loại hạt có vỏ cứng cũng bị dị ứng với các sản phẩm có chứa chúng (bơ hạt, dầu thực vật…) Ngoài ra, mặc dù mọi người có thể bị dị ứng chỉ với một hoặc hai loại hạt, nhưng những người bị dị ứng vẫn nên tránh tất cả các loại hạt vì những người này có nguy cơ bị dị ứng với các loại hạt. khác.

Dị ứng với các loại hạt và hạt có thể nghiêm trọng đến mức xảy ra phản ứng phản vệ đe dọa tính mạng. Và loại dị ứng này thường kéo dài suốt đời.

4. Dị ứng đậu phộng

Dị ứng với đậu phộng là loại dị ứng rất phổ biến và có thể đe dọa tính mạng. Loại dị ứng thực phẩm này được phân loại riêng biệt với dị ứng với động vật có vỏ, mặc dù những người dị ứng với đậu phộng cũng thường dị ứng với các loại hạt.

Dị ứng đậu phộng ảnh hưởng đến khoảng 4-8% trẻ em và 1-2% người lớn, tuy nhiên khoảng 15-22% trẻ em bị dị ứng đậu phộng sẽ hết dị ứng khi chúng ở tuổi thiếu niên. .
Những người bị dị ứng với đậu phộng chỉ có một cách điều trị duy nhất đó là loại bỏ hoàn toàn đậu phộng và các sản phẩm có chứa đậu phộng ra khỏi chế độ ăn.

5. Dị ứng động vật có vỏ

Dị ứng động vật có vỏ là dị ứng với các thực phẩm từ động vật giáp xác và động vật thân mềm, ví dụ:

– Tôm.

– Cua.

– Mực.

– Sò điệp.

Các triệu chứng của dị ứng động vật có vỏ thường nhanh chóng và giống với các triệu chứng dị ứng thực phẩm IgE khác. Điểm đặc biệt của dị ứng động vật có vỏ là đối với một số người, chỉ cần ngửi mùi trong quá trình chế biến thức ăn cũng đủ để có dấu hiệu dị ứng.

Dị ứng với động vật có vỏ thường kéo dài suốt đời. Vì vậy những người bị dị ứng cần loại bỏ tất cả động vật có vỏ khỏi chế độ ăn uống của mình.

Dị ứng động vật có vỏ.

6. Dị ứng lúa mì

Dị ứng lúa mì là do phản ứng dị ứng với một hoặc một số protein trong lúa mì. Dị ứng lúa mì thường ảnh hưởng đến trẻ em nhiều nhất, mặc dù dị ứng thường biến mất ở tuổi 10.

Dị ứng lúa mì có thể bị nhầm lẫn với bệnh celiac và nhạy cảm với gluten không celiac, nhưng dị ứng với lúa mì có thể đe dọa tính mạng và hai bệnh còn lại không.

Người bị dị ứng với lúa mì chỉ cần tránh lúa mì (thực phẩm, mỹ phẩm có chứa lúa mì) nhưng vẫn có thể sử dụng các loại ngũ cốc khác.

7. Dị ứng đậu nành

Dị ứng đậu nành ảnh hưởng đến khoảng 0,4% trẻ em và phổ biến nhất ở trẻ dưới 3 tuổi, tuy nhiên 70% trẻ bị dị ứng sẽ tự khỏi khi lớn lên.

Điểm đặc biệt của dị ứng đậu nành là một số trẻ dị ứng với sữa bò cũng dị ứng với đậu nành.

Vì đậu nành là thành phần phổ biến trong nhiều loại thực phẩm nên điều quan trọng là phải đọc kỹ nhãn sản phẩm vì những người bị dị ứng cần loại bỏ đậu nành khỏi chế độ ăn của họ.

8. Dị ứng cá

Dị ứng với cá cũng tương đối phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 2% người trưởng thành. Không giống như các dị ứng khác, dị ứng với cá có thể xuất hiện sau tuổi trưởng thành.

Dị ứng với cá có thể đe dọa tính mạng. Những người bị dị ứng với động vật có vỏ không nhất thiết là dị ứng với cá và ngược lại. Một người có thể bị dị ứng với một hoặc nhiều loại cá khác nhau.

Dị ứng với cá cũng tương đối phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 2% người trưởng thành.

III – Biểu hiện dị ứng thực phẩm

Đối với một số người, phản ứng dị ứng với một loại thực phẩm cụ thể có thể gây khó chịu nhưng không nghiêm trọng. Đối với những người khác, phản ứng dị ứng thực phẩm có thể đáng sợ và thậm chí đe dọa tính mạng.

Các triệu chứng dị ứng thức ăn thường xuất hiện trong vòng vài phút đến hai giờ sau khi ăn các thực phẩm gây dị ứng. Hiếm khi, các triệu chứng có thể xuất hiện muộn trong vài giờ.

1. Triệu chứng thường gặp

Các triệu chứng dị ứng thực phẩm phổ biến nhất bao gồm:

– Ngứa ran hoặc ngứa trong miệng.

– Nổi mề đay, ngứa hoặc chàm.

– Sưng môi, mặt, lưỡi và cổ họng hoặc các bộ phận khác của cơ thể.

– Thở khò khè, nghẹt mũi hoặc khó thở.

– Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn hoặc nôn.

– Chóng mặt, choáng váng hoặc ngất xỉu.

Các triệu chứng dị ứng thực phẩm phổ biến nhất là ngứa ran hoặc ngứa trong miệng kèm nổi mề đay, ngứa hoặc chàm.

2. Triệu chứng sốc phản vệ

Ở một số người, dị ứng thực phẩm có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng gọi là sốc phản vệ. Điều này có thể gây ra các triệu chứng đe dọa tính mạng, bao gồm:

– Co thắt và thắt chặt đường thở.

– Cổ họng bị sưng hoặc cảm giác có khối u trong cổ họng khiến bạn khó thở.

– Sốc với huyết áp giảm nghiêm trọng.

– Mạch nhanh.

– Chóng mặt, choáng váng hoặc mất ý thức.

– Điều trị khẩn cấp là rất quan trọng đối với sốc phản vệ. Nếu không được điều trị, sốc phản vệ có thể gây hôn mê hoặc thậm chí tử vong.

3. Triệu chứng cần gặp bác sĩ

Hãy gặp chuyên gia y tế hoặc bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng dị ứng thực phẩm ngay sau khi ăn. Tìm cách điều trị y tế khẩn cấp nếu bạn phát triển bất kỳ triệu chứng sốc phản vệ nào, chẳng hạn như:

– Co thắt đường thở gây khó thở.

– Sốc với huyết áp giảm nghiêm trọng.

– Mạch nhanh.

– Chóng mặt hoặc choáng váng.

IV – Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây dị ứng thực phẩm

Khi bạn bị dị ứng thực phẩm, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ xác định nhầm một loại thực phẩm cụ thể hoặc một chất trong thực phẩm là thứ gì đó có hại. Để đáp lại, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ kích hoạt các tế bào giải phóng một kháng thể được gọi là globulin miễn dịch E (IgE) để vô hiệu hóa thực phẩm hoặc chất thực phẩm gây dị ứng, được gọi là chất gây dị ứng.

Lần tiếp theo bạn ăn dù chỉ một lượng nhỏ thức ăn đó, kháng thể IgE sẽ cảm nhận được điều đó. Sau đó, chúng báo hiệu cho hệ thống miễn dịch của bạn giải phóng một chất hóa học gọi là histamine, cũng như các hóa chất khác vào máu của bạn. Những hóa chất này gây ra các triệu chứng dị ứng.

Hầu hết các dị ứng thực phẩm đều được kích hoạt bởi một số protein trong:

– Động vật giáp xác có vỏ như tôm, tôm hùm và cua.

– Đậu phộng.

– Các loại hạt cây, chẳng hạn như quả óc chó và quả hồ đào.

– Cá.

– Trứng gà.

– Sữa bò.

– Lúa mì.

– Đậu nành.

Khi bạn bị dị ứng thực phẩm, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ xác định nhầm một loại thực phẩm cụ thể hoặc một chất trong thực phẩm là thứ gì đó có hại.

1. Hội chứng dị ứng thực phẩm phấn hoa

Còn được gọi là hội chứng dị ứng miệng, hội chứng dị ứng phấn hoa-thực phẩm. Trong tình trạng này, một số loại trái cây và rau quả tươi hoặc các loại hạt và gia vị có thể gây ra phản ứng dị ứng khiến miệng ngứa ran hoặc ngứa. Trong trường hợp nghiêm trọng, phản ứng dẫn đến sưng cổ họng hoặc thậm chí sốc phản vệ.

Protein trong một số loại trái cây, rau, quả hạch và gia vị gây ra phản ứng này vì chúng tương tự như các protein gây dị ứng có trong một số loại phấn hoa. Đây là một ví dụ về phản ứng chéo.

Các triệu chứng thường được kích hoạt khi ăn những thực phẩm này khi chúng còn tươi và chưa nấu chín. Tuy nhiên, khi những thực phẩm này được nấu chín, các triệu chứng có thể ít nghiêm trọng hơn.

Bảng sau đây cho thấy các loại trái cây, rau, quả hạch và gia vị cụ thể có thể gây ra hội chứng dị ứng phấn hoa – thực phẩm ở những người bị dị ứng với các loại phấn hoa khác nhau.

2. Dị ứng thực phẩm do tập thể dục

Ăn một số loại thực phẩm có thể khiến một số người cảm thấy ngứa ngáy và choáng váng ngay sau khi bắt đầu tập thể dục. Những trường hợp nghiêm trọng thậm chí có thể liên quan đến phát ban hoặc sốc phản vệ. Không ăn vài giờ trước khi tập thể dục và tránh một số loại thực phẩm có thể giúp ngăn ngừa vấn đề này.

3. Không dung nạp thực phẩm và các phản ứng khác

Không dung nạp thực phẩm hoặc phản ứng với chất khác mà bạn ăn có thể gây ra các triệu chứng tương tự như dị ứng thực phẩm – chẳng hạn như buồn nôn, nôn, chuột rút và tiêu chảy.

Tùy thuộc vào loại chứng không dung nạp thực phẩm mắc phải, bạn có thể ăn một lượng nhỏ thực phẩm có vấn đề mà không bị phản ứng. Ngược lại, nếu bạn bị dị ứng thực phẩm thực sự, ngay cả một lượng nhỏ thực phẩm cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng.

Một trong những khía cạnh phức tạp của việc chẩn đoán chứng không dung nạp thực phẩm là một số người không nhạy cảm với bản thân thực phẩm mà với một chất hoặc thành phần được sử dụng để chế biến thực phẩm.

Các tình trạng phổ biến có thể gây ra các triệu chứng nhầm lẫn với dị ứng thực phẩm bao gồm:

– Thiếu enzym cần thiết để tiêu hóa hoàn toàn thức ăn: Nếu cơ thể thiếu lượng enzyme cần thiết để tiêu hóa lượng thức ăn như lượng enzyme lactase không đủ, sẽ làm giảm khả năng tiêu hóa lactose, không dung nạp lactose có thể gây đầy bụng, tiêu chảy và đầy hơi.

– Nhạy cảm với các chất phụ gia thực phẩm: Một số trường hợp có phản ứng tiêu hóa và những triệu chứng khác sau khi ăn phụ gia thực phẩm, chất làm ngọt nhân tạo và chất tạo màu thực phẩm.

– Nhiễm histamin: Một số loài cá như cá ngừ, cá thu, nếu không được làm lạnh đúng cách sẽ chứa lượng lớn các vi khuẩn mang hàm lượng histamine gây kích hoạt các triệu chứng tương tự như những người dị ứng thực phẩm. Tình trạng này gọi là ngộ độc histamin hoặc ngộ độc scombroid.

– Ngộ độc thực phẩm: Đôi khi ngộ độc thực phẩm có thể giống phản ứng dị ứng. Vi khuẩn trong cá ngừ hư hỏng và các loại cá khác cũng có thể tạo ra độc tố gây ra các phản ứng có hại.

– Bệnh celiac: Giống như dị ứng thực phẩm, bệnh Celiac có liên quan đến phản ứng của hệ thống miễn dịch, nhưng đó là một phản ứng đặc biệt phức tạp hơn dị ứng thực phẩm đơn giản.

Bệnh lý này được kích hoạt bằng cách ăn gluten, một loại protein có trong bánh mì, mì ống, bánh quy và nhiều loại thực phẩm khác có chứa lúa mì, lúa mạch hoặc lúa mạch đen.

Nếu bạn mắc bệnh Celiac và ăn thực phẩm có chứa gluten, phản ứng miễn dịch sẽ xảy ra khiến bề mặt ruột non bị tổn thương. Điều này dẫn đến việc không thể hấp thụ một số chất dinh dưỡng.

4. Yếu tố nguy cơ

Những yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng thực phẩm đó là:

– Độ tuổi: Trẻ nhỏ luôn dễ dàng bị dị ứng hơn so với tình trạng dị ứng thực phẩm ở người lớn và số loại thực phẩm khiến trẻ bị dị ứng cũng nhiều hơn. Lý do là bởi trẻ nhỏ lúc này có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, sức đề kháng yếu, hệ tiêu hóa chưa tốt nên dễ gây dị ứng.

– Yếu tố di truyền: Dị ứng thức ăn ở trẻ em cũng có rất nhiều trường hợp là do di truyền, nếu trong gia đình có bố mẹ hoặc người thân bị dị ứng với bất kỳ loại đồ ăn nào thì trẻ cũng có nguy cơ cao bị dị ứng với loại thức ăn đó. Bạn cũng có nguy cơ bị dị ứng thực phẩm cao hơn nếu bệnh hen suyễn, bệnh chàm, nổi mề đay thường gặp trong gia đình.

– Yếu tố môi trường: Môi trường sống kết hợp với thói quen ăn uống không khoa học hoặc kém vệ sinh sẽ dẫn đến tình trạng bị dị ứng.

– Dị ứng khác: Nếu đã bị dị ứng với một loại thực phẩm, bạn có thể có nguy cơ bị dị ứng với loại thực phẩm khác cao hơn. Tương tự, nếu bạn mắc các loại phản ứng dị ứng khác, chẳng hạn như sốt mùa hè hoặc bệnh chàm, nguy cơ bị dị ứng thực phẩm sẽ cao hơn.

– Bệnh hen suyễn: Thông thường căn bệnh này thường đi kèm với hen suyễn. Và khi hai bệnh này xuất hiện cùng nhau, triệu chứng của bệnh sẽ nghiêm trọng hơn.

Trẻ em là đối tượng có nguy cơ dị ứng thực phẩm cao hơn người lớn.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển phản ứng phản vệ bao gồm:

– Có tiền sử hen suyễn.

– Thanh thiếu niên hoặc trẻ hơn.

– Trì hoãn sử dụng epinephrine để điều trị các triệu chứng dị ứng thực phẩm.

– Không bị nổi mề đay hoặc các triệu chứng da khác.

V – Dị ứng thực phẩm có nguy hiểm không?

Trong một số trường hợp, dị ứng thực phẩm nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra một số biến chứng gồm:

– Sốc phản vệ: Đây là một phản ứng dị ứng đe dọa tính mạng.

– Viêm da dị ứng (bệnh chàm): Dị ứng thực phẩm có thể gây ra phản ứng trên da, chẳng hạn như bệnh chàm.

Trong một số trường hợp, dị ứng thực phẩm nếu không được điều trị kịp thời có thể gây sốc phản vệ, viêm da dị ứng.

Do đó, nên đi gặp bác sĩ nếu nghi ngờ bị dị ứng thực phẩm với các triệu chứng như:

– Môi, miệng, cổ họng hoặc lưỡi đột nhiên bị sưng tấy.

– Thở rất nhanh hoặc khó thở.

– Cổ họng cảm thấy căng cứng.

– Da, lưỡi hoặc môi của bạn chuyển sang màu xanh, xám hoặc nhợt nhạt.

– Đột nhiên buồn ngủ, bối rối, chóng mặt.

– Ngất đi và không thể đánh thức được

– Trẻ bị dị ứng thực phẩm khập khiễng, mềm nhũn hoặc không phản ứng như bình thường.

– Phát ban sưng tấy, ngứa.

– Đây có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng thực phẩm nghiêm trọng và có thể cần điều trị ngay tại bệnh viện.

VI – Chẩn đoán dị ứng thực phẩm bằng cách nào?

Không có xét nghiệm hoàn hảo nào được sử dụng để xác nhận hoặc loại trừ dị ứng thực phẩm. Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ xem xét một số yếu tố trước khi đưa ra chẩn đoán. Những yếu tố này bao gồm:

1. Thăm hỏi triệu chứng

Để chẩn đoán, bác sĩ chuyên khoa dị ứng sẽ hỏi những câu hỏi chi tiết về bệnh sử và các triệu chứng của người bệnh. Người bị dị ứng thực phẩm hãy chuẩn bị trả lời các câu hỏi về:

– Bạn đã ăn gì và ăn bao nhiêu?

– Mất bao lâu để các triệu chứng phát triển?

– Những triệu chứng bạn gặp phải và chúng kéo dài bao lâu?

Ngoài ra, bác sĩ cũng hỏi người bệnh về:

– Tiền sử gia đình bạn bị dị ứng: Nhằm nắm được thông tin về các thành viên trong gia đình bạn bị dị ứng dưới bất kỳ hình thức nào.

– Kiểm tra thể chất: Để có thể xác định hoặc loại trừ các vấn đề y tế khác.

Sau khi hỏi bệnh sử, bác sĩ chuyên khoa dị ứng có thể yêu cầu xét nghiệm da và/hoặc xét nghiệm máu để biết liệu kháng thể globulin miễn dịch E (IgE) dành riêng cho thực phẩm có hiện diện trong cơ thể bạn hay không.

2. Xét nghiệm chích da

Xét nghiệm này thường cho kết quả sau khoảng 20 phút. Một chất lỏng chứa một lượng nhỏ chất gây dị ứng thực phẩm được bôi lên da cánh tay hoặc lưng của người bệnh. Da của người bệnh được chích bằng một đầu dò nhỏ, vô trùng, cho phép chất lỏng thấm dưới da.

Xét nghiệm này không gây đau đớn nhưng có thể gây khó chịu, được coi là dương tính nếu vết ban (giống như vết sưng do muỗi đốt) phát triển tại vị trí nghi ngờ có chất gây dị ứng. Để kiểm soát, bạn cũng sẽ bị chích vào da bằng chất lỏng không chứa chất gây dị ứng; điều này sẽ không gây ra phản ứng, cho phép so sánh giữa hai địa điểm thử nghiệm.

Xét nghiệm chích da chẩn đoán dị ứng thực phẩm.

3. Xét nghiệm máu

Xét nghiệm này kém chính xác hơn một chút so với xét nghiệm da. Bác sĩ thực hiện bằng cách đo lượng IgE kháng thể đối với (các) thực phẩm cụ thể đang được thử nghiệm. Kết quả thường có sau khoảng một tuần và được báo cáo dưới dạng giá trị số.

Bác sĩ dị ứng của bạn sẽ sử dụng kết quả của các xét nghiệm này để chẩn đoán. Kết quả dương tính không nhất thiết chỉ ra rằng có dị ứng, nhưng kết quả âm tính rất hữu ích trong việc loại trừ dị ứng.

4. Chế độ ăn kiêng loại bỏ

Bạn có thể được yêu cầu loại bỏ các thực phẩm nghi ngờ trong một hoặc hai tuần và sau đó thêm từng loại thực phẩm trở lại chế độ ăn uống. Quá trình này có thể giúp liên kết các triệu chứng với các loại thực phẩm cụ thể. Tuy nhiên, chế độ ăn kiêng không phải là biện pháp hoàn hảo.

Chế độ ăn kiêng không thể cho biết liệu phản ứng của bạn với thực phẩm có phải là dị ứng thực sự hay không thay vì nhạy cảm với thực phẩm. Ngoài ra, nếu trước đây bạn từng có phản ứng nặng với một loại thực phẩm thì chế độ ăn kiêng có thể không an toàn.

5. Thử thách thức ăn bằng đường miệng

Trong một số trường hợp, bác sĩ chuyên khoa dị ứng sẽ đề xuất thử thách ăn bằng đường miệng, đây được coi là cách chính xác nhất để chẩn đoán dị ứng thực phẩm.

Trong quá trình thực hiện thử thách ăn uống qua đường miệng, người bệnh được giám sát y tế nghiêm ngặt và được cho ăn một lượng nhỏ thức ăn bị nghi ngờ gây kích ứng với liều lượng tăng dần trong một khoảng thời gian, sau đó là vài giờ quan sát để xem liệu phản ứng có xảy ra hay không.

Xét nghiệm này rất hữu ích khi bệnh sử của bệnh nhân không rõ ràng hoặc nếu xét nghiệm da hoặc máu không kết luận được. Phương pháp này cũng có thể được sử dụng để xác định xem tình trạng dị ứng đã hết hay chưa.

!Lưu ý: Do khả năng xảy ra phản ứng nghiêm trọng, việc thử thách thức ăn bằng đường miệng chỉ nên được thực hiện bởi các chuyên gia dị ứng có kinh nghiệm tại phòng khám của bác sĩ hoặc tại trung tâm thử thách thực phẩm, với thuốc và thiết bị cấp cứu sẵn có.

VII – Dị ứng thực phẩm và cách điều trị

Ngay khi xuất hiện những triệu chứng khi bị dị ứng thực phẩm đầu tiên, hãy ngừng ăn những thực phẩm nghi là gây ra phản ứng đó. Kết hợp thăm khám bác sĩ và dùng thuốc theo chỉ định.

1. Ngừng ăn thực phẩm bị dị ứng

Hiện nay, đối với hầu hết các trường hợp dị ứng thực phẩm, tránh ăn thực phẩm khiến bạn bị dị ứng là cách duy nhất để bảo vệ khỏi phản ứng.

Tuy nhiên, đã có tin tốt trong vài năm qua liên quan đến dị ứng đậu phộng. Vào tháng 1 năm 2020, FDA đã phê duyệt phương pháp điều trị dị ứng đậu phộng đầu tiên cho trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 4 đến 17 tuổi.

Phương pháp điều trị này được đặt tên là Palforzia và là một liệu pháp uống phải được thực hiện hàng ngày. Nó hoạt động bằng cách sửa đổi hệ thống miễn dịch. Bằng cách cho trẻ bị dị ứng tiếp xúc với một lượng nhỏ protein đậu phộng tinh khiết, sẽ làm cho nguy cơ phản ứng dị ứng do vô tình nuốt phải ít xảy ra hơn hoặc ít nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, nó không phải là cách chữa trị và không loại bỏ được chứng dị ứng đậu phộng.

Đối với hầu hết các trường hợp dị ứng thực phẩm, tránh ăn thực phẩm khiến bạn bị dị ứng là cách duy nhất để bảo vệ khỏi phản ứng.

Ngoài ra, còn có miếng dán da dành cho những người bị dị ứng đậu phộng đang được FDA xem xét phê duyệt. Miếng dán bôi một lượng nhỏ chất gây dị ứng đậu phộng lên da hàng ngày để giúp bạn bớt nhạy cảm hơn với đậu phộng.

Nghiên cứu hiện tại đang tìm cách giúp bạn ít nhạy cảm hơn với dị ứng thực phẩm và có rất nhiều hy vọng về các liệu pháp giúp kiểm soát dị ứng thực phẩm trong tương lai.

2. Sử dụng thuốc

Sau khi thăm khám, xét nghiệm dị ứng thực phẩm tùy vào từng trường hợp, bác sĩ sẽ đưa ra hướng xử lý dị ứng thực phẩm và cách điều trị phù hợp. Người bệnh sẽ được cung cấp thuốc để giúp kiểm soát các triệu chứng của mình hoặc sử dụng trong trường hợp khẩn cấp:

– Thuốc thuộc nhóm kháng Histamin: Giúp cải thiện nhanh triệu chứng, đặc biệt là cảm giác ngứa ngáy, dị ứng thực phẩm mề đay, nổi ban đỏ, khó chịu trên da.

– Thuốc corticoid: Đây là cách điều trị hiện tượng dị ứng thực phẩm trong trường hợp nghiêm trọng gây phù nề cổ họng, mắt, môi và mặt, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định thuốc corticoid ở đường uống với liều thấp.

Loại thuốc này hoạt động bằng cách ức chế miễn dịch, từ đó làm giảm các phản ứng dị ứng thực phẩm quá mức của cơ thể và cải thiện các triệu chứng do dị ứng gây ra.

– Các loại thuốc khác: Ở từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định kèm theo các loại thuốc chữa dị ứng thức ăn khác như thuốc kháng IgE, thuốc điều hòa nhu động ruột, dung dịch bù điện giải…

– Cần hỏi bác sĩ về việc bổ sung vitamin và khoáng chất nếu trẻ không thể ăn một số loại thực phẩm.

– Trường hợp bị dị ứng thực phẩm khi mang thai cần tham khảo ý kiến bác sỹ về việc thay thế thực phẩm và biện pháp làm giảm triệu chứng.

Dùng thuốc điều trị dị ứng theo chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý: Người lớn và trẻ nhỏ bị dị ứng uống thuốc gì sẽ tùy thuộc vào các loại dị ứng thức ăn và bắt buộc cần có sự chỉ định của bác sĩ, người bệnh không tự ý mua thuốc và dùng thuốc.

Cụ thể:

Đối với phản ứng dị ứng thực phẩm nhẹ:

– Thuốc kháng histamin được kê đơn hoặc thuốc không cần kê đơn có thể giúp giảm triệu chứng.

– Những loại thuốc này có thể được dùng sau khi tiếp xúc với thực phẩm gây dị ứng để giúp giảm ngứa hoặc nổi mề đay.

– Tuy nhiên, thuốc kháng histamin không thể điều trị phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Đối với phản ứng dị ứng nghiêm trọng:

– Bạn có thể cần tiêm epinephrine khẩn cấp.

– Nhiều người bị dị ứng mang theo dụng cụ tiêm tự động epinephrine (Adrenaclick, EpiPen). Thiết bị này là một ống tiêm kết hợp và một cây kim giấu kín để tiêm một liều thuốc duy nhất khi ấn vào đùi.

Nếu bạn đã được kê đơn thuốc tiêm tự động epinephrine, hãy đảm bảo:

– Biết cách sử dụng ống tiêm tự động: Ngoài ra, hãy đảm bảo rằng những người gần gũi nhất với bạn biết cách dùng thuốc khi ở bên bạn trong trường hợp cấp cứu sốc phản vệ.

– Mang nó theo mọi lúc: Có thể bạn nên trang bị thêm một ống tiêm tự động trong ô tô hoặc trên bàn làm việc tại nơi làm việc để sử dụng khi cần thiết.

– Luôn đảm bảo thay thế epinephrine trước ngày hết hạn: Để đảm bảo thuốc có thể không hoạt động bình thường.

3. Phương pháp điều trị thử nghiệm

Mặc dù đang có nghiên cứu để tìm ra phương pháp điều trị tốt hơn nhằm giảm các triệu chứng dị ứng thực phẩm và ngăn ngừa các cơn dị ứng, nhưng không có phương pháp điều trị nào được chứng minh là có thể ngăn ngừa hoặc làm giảm hoàn toàn các triệu chứng.

Một phương pháp điều trị hiện đang được nghiên cứu để điều trị dị ứng thực phẩm là liệu pháp miễn dịch đường uống. Trong phương pháp điều trị này, một lượng nhỏ thức ăn mà bạn bị dị ứng sẽ được nuốt hoặc đặt dưới lưỡi. Liều lượng thực phẩm gây dị ứng được tăng dần.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ gần đây đã phê duyệt loại thuốc trị liệu miễn dịch đường uống đầu tiên, Peanut (Arachis hypogaea) Allergen Powder-dnfp (Palforzia), để điều trị cho trẻ em từ 4 đến 17 tuổi bị dị ứng đậu phộng đã được xác nhận. Thuốc này không được khuyến cáo cho những người mắc bệnh hen suyễn không kiểm soát được hoặc một số tình trạng nhất định, bao gồm viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan.

Trường hợp dị ứng thực phẩm mẩn ngứa trên da với mức độ nhẹ có thể tham khảo sử dụng kem bôi Yoosun rau má để làm dịu da, giảm triệu chứng bệnh.

Nhờ thành phần dịch chiết rau má, vitamin E và các hoạt chất khác,.. kem Yoosun rau má giúp làm dịu mát vùng da bị mẩn ngứa, khô ráp, sưng đỏ như tay, chân, lưng, cổ, mặt dị ứng thực phẩm.

Thoa kem Yoosun Rau má lên vùng da mẩn ngứa

Có thể thực hiện thoa kem Yoosun rau má lên vùng da cần tác động mỗi ngày 2 – 3 lần cho đến khi triệu chứng được cải thiện.

Kem Yoosun rau má đã được Sở Y tế Hà Nội cấp phép, có bán tại các hiệu thuốc trên toàn quốc và đặc biệt là sử dụng an toàn, phù hợp cho mọi làn da kể cả da trẻ sơ sinh.

Đây cũng là một gợi ý chữa dị ứng thực phẩm tại nhà đối với những người bị dị ứng mẩn ngứa nhẹ, khô da…Xem thêm sản phẩm kem Yoosun Rau má TẠI ĐÂY

VIII – Biện pháp phòng ngừa dị ứng thực phẩm

Một trong những chìa khóa để ngăn ngừa phản ứng dị ứng thực phẩm là tránh hoàn toàn thực phẩm gây ra các triệu chứng dị ứng. Để làm được điều này, bạn nên:

1. Kiểm tra kỹ thực phẩm

Kiểm tra nhãn thực phẩm và thực đơn nhà hàng (nếu ăn ở ngoài) một cách cẩn thận để đảm bảo chúng không chứa thực phẩm mà bạn bị dị ứng.

Luôn đọc nhãn thực phẩm để đảm bảo chúng không chứa thành phần khiến bạn bị dị ứng. Ngay cả khi bạn nghĩ mình biết thực phẩm có gì, hãy kiểm tra nhãn vì thành phần đôi khi thay đổi.

Nhãn thực phẩm phải liệt kê rõ ràng liệu các sản phẩm thực phẩm có chứa bất kỳ chất gây dị ứng thực phẩm thông thường nào hay không. Đọc nhãn thực phẩm cẩn thận để tránh các nguồn gây dị ứng thực phẩm phổ biến nhất: sữa, trứng, đậu phộng, hạt cây, cá, động vật có vỏ, đậu nành và lúa mì.

2. Đeo vòng tay hoặc vòng cổ cánh báo y tế

Nếu bạn đã bị phản ứng dị ứng thực phẩm nặng, hãy đeo vòng tay hoặc vòng cổ cảnh báo y tế để người khác biết rằng bạn bị dị ứng thực phẩm trong trường hợp bị phản ứng và không thể nói.

3. Luôn mang theo epinephrine

Nói chuyện với bác sĩ về việc kê đơn epinephrine khẩn cấp. Bạn có thể cần mang theo dụng cụ tiêm tự động epinephrine (Adrenaclick, EpiPen) nếu có nguy cơ bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

4. Cẩn thận khi ăn tại các nhà hàng

Hãy chắc chắn món ăn bạn ăn không chứa thực phẩm gây dị ứng. Ngoài ra, hãy đảm bảo thực phẩm không được chế biến trên các bề mặt hoặc trong chảo có chứa bất kỳ loại thực phẩm nào mà bạn bị dị ứng.

5. Thông báo về tình trạng dị ứng của bản thân

Người bị dị ứng nên thông báo về tình trạng dị ứng của bản thân. Riêng đối với trẻ nhỏ, ba mẹ nên nói chuyện với người chăm sóc trẻ, nhân viên nhà trườn và những người thường xuyên tiếp xúc với bé.

Nhấn mạnh rằng phản ứng dị ứng có thể đe dọa tính mạng và cần phải cấp cứu ngay lập tức. Đồng thời cần đảm bảo trẻ cũng biết yêu cầu giúp đỡ ngay nếu con phản ứng với thức ăn.

Kiểm tra nhãn thực phẩm và thực đơn nhà hàng cẩn thận để đảm bảo chúng không chứa thực phẩm mà bạn bị dị ứng.

IX – Bị dị ứng thực phẩm – Những thắc mắc thường gặp

Dị ứng thực phẩm là tình trạng rất phổ biến, tuy nhiên vẫn có những băn khoăn xoay quanh vấn đề này, những giải đáp dưới đây sẽ giúp bạn nắm rõ hơn:

1. Dị ứng thực phẩm bao lâu thì khỏi?

Người bị dị ứng thực phẩm bao lâu thì khỏi tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, cơ địa của người bệnh và một số yếu tố khác tác động như chất gây dị ứng, loại thuốc điều trị, khả năng thích ứng thuốc của da, cách điều trị dị ứng thực phẩm phù hợp hay không,…

Tuy nhiên thông thường người bệnh sẽ hết dị ứng trong thời gian từ 4 – 24 tiếng đồng hồ và khoảng 2 – 3 ngày bệnh sẽ khỏi.

Nếu áp dụng đúng phương pháp xử lý khi bị dị ứng thực phẩm theo sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa thì bệnh sẽ nhanh chóng khỏi.

Đặc biệt, tình trạng dị ứng thực phẩm trẻ nổi mề đay do hải sản thì thời gian điều trị bệnh sẽ lâu hơn có thể tái phát nhiều lần.

Gặp bác sỹ để được tư vấn về tình trạng dị ứng và thời gian khỏi triệu chứng

2. Dị ứng thực phẩm có nghiêm trọng không?

Hầu hết các trường hợp dị ứng với thực phẩm ít có ảnh hưởng đến sức khỏe mà hầu như chỉ gây tổn thương da, nóng rát, sưng viêm và ngứa ngáy.

Trong một số ít trường hợp dị ứng thực phẩm có thể gây sốc phản vệ, nhất là ở những trẻ em dưới 2 tuổi.

Phản vệ có thể bắt đầu với một số triệu chứng ít nghiêm trọng, nhưng có thể nhanh chóng trở nên tồi tệ. Nếu không có cách chữa dị ứng thực phẩm kịp thời, sốc phản vệ có thể đe dọa tính mạng.

3. Dị ứng thực phẩm nên ăn gì?

Người bị dị ứng nên ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi khi bị viêm da dị ứng bởi rau xanh và trái cây tươi chứa rất nhiều các loại vitamin, chất khoáng, chất xơ giúp ngăn ngừa được tình trạng viêm.

Đồng thời, thanh lọc, làm mát cơ thể. Đây cũng là một giải đáp cho câu hỏi khi bị dị ứng thực phẩm nên làm gì?

Nên ăn rau xanh và trái cây tươi để thanh lọc cơ thể, giảm triệu chứng dị ứng

4. Bị dị ứng thực phẩm không nên ăn gì?

Tránh ăn các loại thực phẩm đã và dễ gây kích ứng. Dị ứng thức ăn bị ngứa cần giảm ăn đường và muối vì đường trong máu tăng cao sẽ gây ra hiện tượng quá mẫn (dị ứng).

Kiêng những thức ăn gây kích thích như rượu, trà, cà phê, thuốc lá, tiêu, ớt. Trường hợp đang phù nề, rịn nước nên giảm thức ăn có nhiều nước như canh, súp và uống ít nước. Tránh tiêu thụ những thức ăn có nhiều đạm như tôm, cua, bò, gà, đồ hộp, lạp xưởng, chocolate, trứng, sữa…

Riêng với mẹ đang cho bú, nếu bị dị ứng thực phẩm nên tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng trong chế độ ăn uống vì lượng nhỏ chất gây dị ứng thực phẩm có thể được truyền sang qua sữa mẹ và gây ra phản ứng.

5. Dị ứng thực phẩm có thể phát triển khi trưởng thành?

Dị ứng thực phẩm phổ biến nhất đối với người lớn là động vật có vỏ – cả động vật giáp xác và động vật thân mềm cũng như các loại hạt, đậu phộng và cá.

Hầu hết người lớn bị dị ứng thực phẩm đều bị dị ứng từ khi còn nhỏ. Phản ứng dị ứng với thực phẩm đôi khi có thể bị bỏ qua ở người lớn vì các triệu chứng như nôn mửa hoặc tiêu chảy có thể bị nhầm lẫn với bệnh cúm hoặc ngộ độc thực phẩm.

Người lớn không phải lúc nào cũng chú ý đến các triệu chứng, điều này có thể nguy hiểm vì những gợi ý quan trọng có thể bị bỏ qua và khiến người lớn gặp nguy hiểm nếu họ tiếp tục ăn thức ăn đó.

6. Chất gây dị ứng thực phẩm có còn sót lại trên đồ vật không?

Có, chất gây dị ứng thực phẩm có thể tồn tại trên đồ vật nếu chúng không được làm sạch cẩn thận. Chỉ cần chạm vào một vật có chứa thứ gì đó mà bạn bị dị ứng, có thể gây phát ban trên da tại nơi tiếp xúc.

Trong hầu hết các trường hợp, chỉ cần rửa vùng da đó sẽ hết phát ban và gần như không cần dùng thuốc. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước, cũng như làm sạch hoàn toàn bề mặt bằng chất tẩy rửa, bạn có thể loại bỏ chất gây dị ứng một cách hiệu quả. Tuy nhiên, nước rửa tay chứa cồn dạng gel sẽ KHÔNG loại bỏ chất gây dị ứng khỏi da.

7. Dị ứng thực phẩm phổ biến như thế nào?

Dị ứng thực phẩm ảnh hưởng đến khoảng 8% trẻ em dưới 5 tuổi và tới 4% người lớn. Tại Mỹ, dị ứng thực phẩm ảnh hưởng đến hơn 50 triệu người.

8. Các loại dị ứng thực phẩm là gì?

Bạn có thể bị dị ứng với bất kỳ loại thực phẩm nào. Tám loại thực phẩm chiếm khoảng 90% tổng số ca dị ứng thực phẩm gồm: sữa, trứng, cá, đậu phộng, động vật có vỏ, đậu nành, lúa mì và hạt cây.

9. Dị ứng thực phẩm có giống không dung nạp thực phẩm không?

Dị ứng thực phẩm không giống bệnh không dung nạp thực phẩm. Đây là 2 bệnh lý hoàn toàn khác nhau:

– Dị ứng thực phẩm gây ra phản ứng trong hệ thống miễn dịch, có thể đe dọa tính mạng.

– Không dung nạp thực phẩm gây ra phản ứng trong hệ thống tiêu hóa, bệnh gây khó chịu nhưng không nguy hiểm.

Dị ứng thực phẩm mặc dù là hiện tượng rất phổ biến nhưng hầu hết không quá nguy hiểm cho sức khỏe tuy nhiên người có tiền sử dị ứng cần cẩn trọng trước các món ăn chuẩn bị nạp vào cơ thể để tránh xảy ra những phản ứng không mong muốn. Đồng thời nên chủ động thăm khám bác sĩ chuyên khoa sớm nhất khi có những triệu chứng dị ứng với thực phẩm để nắm được dị ứng thực phẩm thì phải làm sao.

Nếu còn thắc mắc nào khác, có thể liên hệ tổng đài chăm sóc sức khỏe miễn cước 18001125 để được dược sĩ tư vấn thêm.

Tham khảo thêm:

• Trẻ bị dị ứng đạm sữa bò: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách xử lý

Tài liệu tham khảo:
https://acaai.org/allergies/allergic-conditions/food/
https://www.nhs.uk/conditions/food-allergy/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/food-allergy/diagnosis-treatment/drc-20355101
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482187/
https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/nutritional/food-allergy/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9196-food-allergies